In 2018 hoorden we dat Cassian Andor uit Rogue One: A Star Wars Story een eigen serie zou krijgen. Daar was menig fan sceptisch over, maar velen moet daar inmiddels toch op terugkomen. De Andor-serie voelt als een frisse wind voor Star Wars, terwijl het nog steeds voortborduurt op wat belangrijk is voor de franchise.
Dit artikel bevat spoilers voor beide seizoenen van Andor, Rogue One: A Star Wars Story en Star Wars in het algemeen.
Ik kan het de sceptici eigenlijk niet kwalijk nemen. Rogue One is naar mijn inziens de beste Star Wars-film uit het Disney-tijdperk, maar hoewel Cassian een integraal en interessant onderdeel van dat verhaal was, schreeuwde hij ook niet bepaald om meer uitdieping. Zeker omdat hij aan het einde van diezelfde film het loodje legt. Toch wist ik op voorhand dondersgoed dat ik de serie ging kijken, of ‘ie nou goed of slecht was. Daar ben je Star Wars-fan voor.
Meet your maker
Er valt veel te zeggen over wat Andor nou zo goed maakt. Tijn heeft dat eerder al gedaan, maar ik doe graag nog een duit in het zakje. Ik ben namelijk niet meer dezelfde Star Wars- en entertainment-fan als tien, vijf, of zelfs twee jaar geleden. Star Wars spreekt nog steeds menigmaal tot mijn verbeelding in de vorm van films, series, comics, boeken en uiteraard games, maar met Andor heb ik eindelijk weer echt het gevoel dat de franchise met mij meegroeit.
Star Wars is altijd al geïnspireerd door mythologieën, legendes en de geschiedenis. Bedenker George Lucas haalde naast westerns, films van Kurosawa en de Koning Arthur-legende namelijk ook veel ideeën uit recente historische gebeurtenissen. De ruimtegevechten in de eerste Star Wars-film tijdens de Trench Run waarin Luke Skywalker de Death Star opblaast bijvoorbeeld: dat is gebaseerd op beelden van de oorlog in Vietnam.
Kijk ook naar de Death Star zelf. Het is een allesvernietigend superwapen dat gehele samenlevingen in een mum van tijd op kan blazen, als een soort opgeschaalde kernbom. De verwoesting van Hiroshima en Nagasaki was ten tijde van de Star Wars-films al jaren geleden, maar Lucas groeide toch op tijdens de Koude Oorlog. De angst voor kernwapens was toentertijd zeer reëel. De inclusie van corporaties met een winstoogmerk in overheidsinstanties werd jaren later in de prequels bekritiseerd..
Ja, Star Wars is een fantasierijke space opera vol avonturen, grappen en kleurrijke personages. Daaronder is echter ook een kritische blik op onze maatschappij te vinden. Star Wars als franchise is de kapstok waar verschillende inspiratiebronnen aan worden opgehangen, van Yojimbo tot angst voor nucleaire wapens.
Back to basics
Zoals gezegd voelt Andor alsof het met mij is meegegroeid. Waar ik een aantal jaren terug vooral enthousiast werd van lightsabers en Tie Fighters, is de wereld ook in rap tempo aan het veranderen. Conflicten in de wereld, het schenden van mensenrechten: via sociale media heb ik het allemaal van een afstandje kunnen bekijken en daar een mening over kunnen vormen.
Andor zet precies dat soort onderwerpen in de schijnwerpers binnen de context van het universum waar ik zoveel van houd. Het voelt als een soort hart onder de riem, alsof de serie erkent dat wat er in de echte wereld gebeurt nog altijd belangrijk is en ook door de makers serieus genomen wordt. Ondanks dat ik van andere Star Wars-series als The Mandalorian, Obi-Wan Kenobi en The Bad Batch heb kunnen genieten, voelt het alsof Star Wars met Andor écht is geëvolueerd.
De wanhoop van de gevangenen in Narkina 5, Luthen Raels speech waarin hij praat over een zonsopgang die hij nooit mee zal maken, de uitroeiing van een compleet volk puur voor het vergaren van grondstoffen: nog nooit ging Star Wars zó ver.
Showrunner Tony Gilroy heeft besloten om veel van de avontuurlijke aspecten die we associëren met Star Wars achterwege te laten. Wat overblijft zijn de elementen die inspelen op de geschiedenis. De opkomst van fascisme, de innerlijke werking daarvan en zowel het belang als de moeilijkheden die bij een opstand daartegen komen kijken. Dit is voor Star Wars niet nieuw, maar Gilroy legt daar nu de focus op.
Pick your battles
Eerder dit jaar schreef ik eigenlijk al een vergelijkbaar stuk over een andere Star Wars-serie: Skeleton Crew. Dat was ook een blik op hoe verschillende inspiratiebronnen tot een uniek aanvoelend Star Wars-project kunnen komen. We kunnen een patroon herkennen. Skeleton Crew is niet zo sterk geschreven of subtiel als Andor, maar het belicht wel een andere kant van wat Star Wars is, of kán zijn.
Dat is het belangrijkste: Andor is het sterkste Star Wars-project sinds The Empire Strikes Back. Maar hoewel toekomstige projecten absoluut meer productiekeuzes van Gilroys serie over kunnen nemen - fysieke sets zien er vrijwel altijd beter uit - wil ik ook niet dat ieder Star Wars-project precies zoals Andor wordt. De kracht van een franchise als Star Wars ligt in de verschillende ideeën en inspiratiebronnen die makers met zich meebrengen.
Het is ergens dus logisch dat je Andor niet zo goed trekt, als je vooral bij Star Wars aanklopt voor de mythische krachten en bombastische lightsabergevechten. Toch is de insteek van deze serie altijd al onderdeel geweest van de franchise. Het enige verschil ten opzichte van eerdere projecten is dat de maatschappelijke vergelijkingen minder verhuld worden door zoemend plasma en krijsende ruimteschepen. Dat is misschien even lastig schakelen, maar ook dé manier waarop Star Wars je nog jarenlang aan het denken kan zetten.