Mass Effect: Legendary Edition Review (Series X/S) - Smaken veranderen?

Mensen veranderen. Althans, sommigen. Ik, bijvoorbeeld, was in 2007 best wel een ander persoon. Andere levensstijl, meer kin, minder baard, misschien zelfs wel andere principes en een andere smaak. Dus het feit dat ik destijds compleet verslingerd was aan Mass Effect, me volledig verloor in de sci-fiwereld van BioWare, wil niet automatisch zeggen dat ik veertien jaar wederom verzwolgen word door de reizen van de Normandy en haar crew. Want ik wil graag geloven dat mijn smaak en voorkeuren zich ontwikkeld hebben, dat mijn (game-)snobisme alleen maar toegenomen is.

Dus in hoeverre vind ik Mass Effect 2 nog een van de beste gamecreaties ooit gemaakt, nu ik ook de The Last of Us-serie en bijvoorbeeld XCOM heb gespeeld? Zal Liara T’Soni nog steeds zo charmant en goed geschreven lijken, nu mijn blik is verrijkt met personages zoals Arthur Morgan, Geralt of Rivia en Abby Anderson? En, misschien nog wel het belangrijkst, is de eerste Mass Effect inmiddels geen onspeelbaar relikwie uit het verleden geworden? De Mass Effect: Legendary Edition beantwoordt al deze vragen, en gooit daarnaast zelfs nog een modern kwakje verf over het geheel.

Begin met het einde

Natuurlijk kan ik op chronologische wijze de drie games uit de Mass Effect-trilogie langsgaan, zoals een geordende reviewer zou doen. In plaats daarvan wil ik graag beginnen met de anticlimax, gewoon om er van af te zijn: Mass Effect 3. Je weet wel, die ene met het einde waar je een half decennium naartoe leefde en dus alleen meer kon tegenvallen. Het is de enige game van de trilogie die ik maar een keer speelde en waarvan ik de dlc heb laten liggen, puur omdat BioWare met zijn hekkensluiter leek te zijn vergeten waarom deel 2 zo ongelooflijk veel indruk maakte: door de keuzevrijheid, de personages en de ijzersterke opbouw. Mass Effect 3 doet een beetje waar de laatste seizoenen van Game of Thrones zich ‘schuldig’ aan maakten: om een waar fenomeen tot een zo spectaculair mogelijk einde te brengen, wordt vergeten waarom het in de eerste plaats een fenomeen was.

Mass Effect 3 voelt voor mij in bijna alles beperkter en meer lineair dan z’n beide voorgangers. ME 1 en 2 komen over als ware rpg’s met enorme keuzevrijheid, terwijl deel 3 je die speelruimte weer grotendeels af lijkt te nemen: dialoogopties zijn afgenomen, er lijken minder activiteiten op de Galaxy Map te zijn, je thuisbasisruimteschip de Normandy (SR3) voelt leger aan en er is zelfs geen aparte kolom in je Journal meer voor secondary missions! De actie is wel gelikter en soepeler dan ooit, bereikt z’n apex als een third-person shooter met een extra laag tactiek, maar dat druipt op een of andere manier ook door in de stijl. Mass Effect 3 heeft namelijk een soort EA-blockbuster-laag gekregen, inclusief een donkerblauw kleurenpalet dat bijzonder overheersend is. Daar sluiten de vernieuwingen ten opzichte van het briljante deel 2 (die komt hierna aan bod!) ook op aan, want hoofdrolspeler Shepardheeft een extra stoere mêleemove, is over het algemeen een stuk beweeglijker geworden, maakt gebruik van een weapon loadout en is kortgezegd meer een actieheld.

Ondanks de kritiek was Mass Effect 3, ook in z’n originele vorm, al best wel een prachtige game met indrukwekkende vergezichten en een waar gevoel van schaal. Per slot van rekening was het eindstuk bedoeld om een spectaculair einde aan de serie te breien, dus tijdens sommige verhaalmissies denderen enorme Reaper-ruimteschepen door het beeld en loopt je kaak kans op openklappen. Deze remaster schaaft die pracht en praal een beetje bij, maar maakt het gros van de game amper visueel aantrekkelijker. De grootste verandering in deel 3 is het feit dat de galactic teadiness in deze game, de mate waarin je klaar bent voor de eindstrijd tegen de Reapers, meer toegespitst is op de vorige delen. Dit om te compenseren voor het ontbreken van de multiplayermodus (hoewel die volgens BioWare alsnog kan komen), die je in staat stelde om je galactic readiness een beetje op te pompen om sneller bij het einde te zijn.

Een einde dat in deze remake overigens gelijkgetrokken is met de Extended Cut van Mass Effect 3, want ja, die is nét een tikkeltje bevredigender dan de originele afsluiter. Hoewel dat voor mij persoonlijk lang niet het grootste probleem was van deze game, want die is veel substantiëler. Helaas heeft de Legendary Edition me niet op andere gedachten kunnen brengen over deze game, iets waar ik wel een beetje op hoopte… Gelukkig zitten er nog twee andere games in deze collectie!

Het meesterwerk van de trilogie

Maar dan Mass Effect 2… Deze game begint spectaculair, dendert door als een sneltrein - helemaal voor een rpg - en eindigt met een van de beste, meest heftige missies die ik ooit heb meegemaakt in een game. In dat magistrale einde is het erop of eronder, zelfmoord of succes, en elke keuze die je in deze fantastische game maakt, heeft er daadwerkelijk impact op. Mass Effect 2 speelt en vloeit als een actiegame, maar het heeft ook de diepte en persoonlijkheid van een rpg zoals alleen BioWare die kan maken. Al die zaken zijn wat mij betreft niet veranderd en staan nog steeds als een huis. Dit is nog altijd een meesterwerk, ook een decennium later, ondanks wat cringe-y (romance)-dialogen en andere zaken die ook al in z’n voorganger discutabel waren. Want, laten we wel wezen, de zogenaamd ‘non-gender’ Asari, tja, die zijn wel heel duidelijk, heel cliché vrouwelijk. Oh, en heel eerlijk? Eigenlijk mis ik die gekke maanrover, de MAKO, best wel een beetje in dit deel…

Maar over het algemeen is Mass Effect 2 is op heel veel fronten een verbetering van de game die ik, om jullie te verwarren, aan het einde van deze review bespreek. De actie is sneller, het moeten herladen van wapens maakt het de gevechten dynamischer, de powers hebben veel meer impact en je hebt echt het gevoel dat je teamleden nuttig zijn, over wie je bovendien direct controle hebt. Ook kleinere touches, zoals het feit dat je een cutscene kan onderbreken om een ‘Paragon’- of ‘Renegade’-actie uit te voeren en de invloed die je moraliteit op je uiterlijk heeft, maken deel 2 een grote sprong voorwaarts. Dat is allemaal los van de nadruk op de teamgenoten en diens loyalty missions, iets wat de game doet aanvoelen als een heist movie en waardoor elke uitstapje gerechtvaardigd lijkt voor het einddoel; saving fucking humanity, maar vooral je buddies. 

Het feit dat je deze fantastische game nu met een stabielere framerate (120 fps op een Series X, en dat mérk je), in 4K, met gedetailleerdere personages - in zowel gezicht als kleding - en allerhande verbeterde effecten kunt spelen, dat is een fucking buitenkans. Vooral in cutscenes zie ik de toegenomen grafische kwaliteit, want zaken zoals explosies en bijvoorbeeld de Mass Relay-sprongen komen overtuigender en overweldigender in beeld. Eveneens zit er beduidend meer scherpte en verfijning in achtergronden, sky boxes en omgevingen, wat de world building ook nog eens ten goede komt. Tegen deze nieuwe pracht en praal steken de (gezichts)animaties nu soms wat schril af, terwijl die in 2010 juist enorm veel indruk maakten, maar nog steeds zijn ze meer dan genoeg om de fantastische personages ladingen persoonlijkheid te geven. De Legendary Edition heeft voor mij nogmaals bevestigd dat Mass Effect 2 een meesterwerk is.

Eindig bij het begin

En dan komen we uiteindelijk bij deel 1, waar toch wel het meeste om te doen is in deze remaster. Dit deel wordt over het algemeen gezien als het klusje van de trilogie: ietwat saai, repetitief en daardoor soms een kwestie van doorzetten. Dat komt voornamelijk door de nogal stijve combat, de bijna eindeloze zoektochten van de MAKO over rotsachtige, buitenaardse landschappen en de enorme ladingen expositie. Over dat laatste, daar kan ik eenduidig over zijn: ik vind de world building, de grootse sci-fi-ideeën en de Codex waarmee je dit alles bijhoudt, nog steeds fan-tas-tisch gedaan en fascinerend. De Reapers, de (non-)Council-aliens, het idee achter de Citadel en de Keepers: ik ben helemaal aan boord van dit universum en de manier waarop BioWare alles uiteenzet. Met als kroon op deze fantastische verhaalvertelling het feit dat je op bijna elk element ervan, direct invloed uitoefent met oprecht zware, zwaarwegende keuzes. Zelfs als je ze van verre ziet aankomen…

De combat daarentegen, die is inderdaad onevenredig tam en, nog steeds, weinig enerverend. De Legendary Edition probeert daar iets aan te doen, door bijvoorbeeld de UI te verbeteren, inclusief betere werkende ‘targeting reticles’. Wat mij vooral veel hielp, was het feit dat de scope van je sniper niet meer rondstuitert als een dronken turian zoals in het origineel, waardoor de langeafstandsgeweer mijn favoriet is geworden. Dat wil niet zeggen dat de shootouts opeens enerverend zijn geworden, iets wat vooral komt door de stijve animaties, niet fantastische AI (wat best ironisch is als je tegenover bijvoorbeeld de geth staat) en ietwat lullige powers. Vooral als ik loop te schieten op een stel security bots in een kamer vol met dozen, dan heb ik niet bepaald het gevoel dat ik een strijd om het lot van het universum aan het voeren ben.

En zo zijn er meer redenen waarom Mass Effect 1 de meest verouderde en minst indrukwekkende van de drie is: de hacking minigames zijn best lame (de versie op de PC is trouwens wel wat leuker), het managen van je equipment is niet enorm overzichtelijk en sommige npc’s zien eruit alsof ze tien jaar onder de zoden hebben gelegen. Maar in het grote plaatje is dat allemaal zó enorm verwaarloosbaar. Want Mass Effect geeft je gigantisch veel substantie en vrijheid in een overweldigend universum vol met boeiende wezens, en overgiet deze moreel aangrijpende reis met fantastische, hypnotiserende muziek die perfect past in het futuristische geheel. Dankzij de Legendary Edition voelt de eerste Mass Effect nu moderner dan ooit; niet per se als een nieuwe game, maar wel eentje die prima mee kan komen.

Belangrijker nog, dankzij deze remaster heb ik, zelfs na de drie speelsessies van veertien jaar geleden, hernieuwd respect gekregen voor deze klassieker die lang in de schaduw van z’n opvolger heeft moeten staan. Er vallen me dingen op, zoals het feit dat Marina Sirtis, de actrice achter Deanna Troi van Star Trek: TNG, de stem van Matriarch Benezia doet. En dat het ‘shaky cam’-effect om de game hectischer te maken meer dan een destijds hippe stijlkeuze was, maar de game daadwerkelijk een extra randje realisme geeft. De Legendary Edition heeft me doen beseffen dat Mass Effect een klassieker is.

Smaken veranderen

Mensen veranderen en smaken ook. Dus dacht ik inmiddels, na al die jaren van nieuwe invloeden en referenties, een heel andere mening te kunnen hebben over de Mass Effect-sciencefictiontrilogie. Maar er zijn een aantal basisprincipes van games die ik na meerdere decennia nog steeds hoog in het vaandel heb staan, waarvan een aantal zeer belangrijke precies Mass Effect haar ding zijn: verhaal, exploratie, actie en ontwikkeling van personages. Deze vier pijlers van het pre-Anthem BioWare komen het best tot hun recht in de ontwikkelaars magnum opus, die je nu in z’n meest optimale vorm kunt (her)spelen. Want ondanks het ietwat tamme begin en het enigszins anticlimactische einde, is de Mass Effect-trilogie nog steeds een van de beste creaties op het gebied van video games. Dat vind ik nu al zo’n veertien jaar lang.