Metaphor: ReFantazio (Xbox Series X) review – Overtreft zijn eigen fantasieën

Terwijl ik deze review schrijf, neem ik mijn omgeving even goed in me op. Ik kijk naar de ruïne die twee weken geleden nog ‘gewoon’ mijn woning was. Ik tel de donkere kringen onder mijn ogen; het zijn er om precies te zijn vijf. Ik bekijk mijn sportschema en zie dat ik al twee weken totaal verzaakt heb. Ik moet het oud papier (lees: de torens aan pizzadozen) al veel te lang buiten zetten.

Het voorgaande is illustratief voor het plezier dat ik de afgelopen tijd heb gehad met Metaphor: ReFantazio, de nieuwe jrpg van de mensen achter Persona 3,4 en 5. En in tegenstelling tot die laatste in dat rijtje, greep Metaphor me vanaf de eerste uren bij de strot. Natuurlijk is er sprake van een rustige opbouw, wat Atlus eigen is, maar Metaphor komt toch verrassend snel op gang! Het oeverloos gelul uit die eerste uren Persona 5? Niet in Metaphor, mensen. Je ben vrij snel al aan het knokken.

In de 76 uur die nu achter me liggen leerde ik een totaal nieuwe fantasiewereld kennen. Een wereld die in uiterlijk als twee druppels op die van de Persona-reeks lijkt, maar toch een compleet eigen smoelwerk heeft. Een wereld die tot in het kleinste details is uitgewerkt met unieke, fantasierijke rassen, culturen en gebruiken. Een wereld die met de meest zorgvuldige regie is vormgegeven en gestileerd.

Godsamme, mensen!

Ik heb het over de betoverende wereld van Euchronia, waar de koning is vermoord en de kroonpins vervloekt. Waar de kerk met ijzeren vuist regeert, monsters de wereld teisteren en discriminatie hoogtij viert. In die wereld meng jij je, net als talloze andere personages, in een toernooi om de troon. Iedereen mag na de dood van de koning namelijk een worp doen naar het koningschap. Als dat uitgangspunt voor een verhaal al vreemd klinkt, hou je dan maar vast, want Atlus gaat nog veel en veel verder. In een reeks climaxen en plotwendingen ontwikkelt het met magie omgeven verhaal zich tot een epos van goddelijke proporties. Dat terwijl het humane juist vol in de spotlight staat, maar het is niet het soort menselijkheid dat je denkt.

Dat is gelijk het meest unieke aan Euchronia: mensen zijn dus de allergrootste dreiging die je tegen kunt komen. Ze zien er niet uit als jij en ik, maar zijn verschrikkelijke wezens die vrijwel elke gelijkenis met homo sapiens verloren zijn. Het is een heerlijk krankzinnig concept waarmee character designer Shigenori Soejima wederom zijn kunstenaarschap bewijst. Sommige ontwerpen zijn ronduit absurd en huiveringwekkend, terwijl je de vingers aflikt bij de looks van alle personages in je party.

In Euchronia is goed uitkijken dat je niet ten prooi valt aan vreselijke monsters een must, wanneer je je tenminste geen zorgen hoeft te maken over de gebruikelijke onderdrukking door gelovige broeders. Bepaalde mensen dromen en fantaseren over betere tijden. In boeken staat een wereld beschreven waarin kerk en staat van elkaar gescheiden zijn, discriminatie bij wet verboden is, je ’s morgens naar je werk kunt, je verder lekker mag chillen en je leven gewoon zeker bent. Het doet me nadenken: waarom fantaseren we? Wat is fantasie eigenlijk en wat voor vormen kan het aannemen? Tja, alleen Atlus laat me nadenken over dat soort dingen tijdens het gamen.

Net wat soepeler

Je leest het: Metaphor: ReFantazio schetst een wereld die zichzelf losrukt van de studentenlevens in Shin Megami Tensei en Persona. Natuurlijk ligt er een blauwdruk waardoor de verhaalstructuur, het bekende systeem rondom het onderhouden van een sociaal leven en de net zo kenmerkende planningsmechanieken direct héél bekend voorkomen. Tegelijkertijd voert Atlus een aantal welkome verbeteringen door, zoals een minder lange aanloop naar de actie aan de start van het verhaal, een meer gestroomlijnd vriendschapssysteem en een nieuwe manier van omgaan met het verstrijken van de tijd en de deadlines die daarbij komen kijken.

Het maakt Metaphor ten opzichte van Persona 5 (mijn enige vergelijkingsmateriaal) net wat soepeler in zijn tijdsmanagement. Waar je voorheen tot op de dialoogkeuze werd afgestraft en net niet level up kon met een bepaalde relatie, is nu hangen met iemand alleen al genoeg om naar een volgend niveau te gaan. Zoals in alle Atlus-games is juist dat wat je wilt: in de turn-based combat is je kracht sterk afhankelijk van de band met je teamleden.

Die komt tot uiting in de Archetypes. Ze lijken op Persona-krachten, maar dan zonder het rekruteren en fuseren van monsters zoals in Shin Megami Tensei en Persona. Je leert namelijk nieuwe Archetypes door met andere personages te chillen en dingen te beleven. Ze hebben elk hun eigen specialiteit, zoals magie, keiharde damage of support. Al levelent en chillend met vrienden leg je steeds andere en sterkere Archetypes bloot, tot op het punt dat je ze met elkaar moet combineren om ijzersterke varianten vrij te spelen.

Dat is ongelooflijk leuk en bevredigend om te doen, want alle partyleden kunnen je ontdekte Archetypes gebruiken. Zo kan mijn Warrior-maatje Strohl ook de Commander-archetype leren zodat hij wat betere support moves krijgt. Als je beide soort archetypes ver genoeg uitbouwt, ontstaat er ineens een unieke, nog sterkere Archetype met veel sickere moves. Dat proces staat voor mij echt aan de kern van het plezier dat dit rpg-systeem biedt. Zelfs ver in de game, als je verwacht dat het grindy wordt, zijn er nog extra sterkte Archetypes om te masteren.

Natuurlijk leunen alle verschillende partyleden wel duidelijk een bepaalde kant op binnen het skill-spectrum, maar zelfs daarbinnen kun je lang blijven experimenteren zonder dat het saai wordt. Om het extra strategisch te maken kun je alle aanvallen van geleerde Archetypes overhevelen naar andere soorten, maar in beperkte aantallen.

Meer SMT dan Persona

Over de combat gesproken, die wordt ditmaal dus opgeleukt met een hybride uitvoering tussen turn-based en real-time actie. In turn-based speelt Metaphor meer als SMT dan Persona. Raak je een zwakte of een critical hit? Hop, beurt erbij. Mis je een aanval? Dan raak je een extra beurt kwijt. Een waar schaakspel dus, waarbij je ook nog speciale Synthesis-aanvallen hebt die je met z'n tweeën doet en die altijd een moddervette animatie op je scherm toveren. Je hebt ze in alle soorten en maten, en ze komen beschikbaar afhankelijk van de Archetypes die in het veld staan.

Maar goed, je kunt dus ook gewoon knokken en rollen in de spelwereld, want vijanden hebben levens en triggerbalken. Klap je de triggerbalk leeg, dan begint de turn based fase en deel je flink wat schade uit aan de start. Krijg je echter zelf een klap, dan beland je in een hinderlaag. Op zit soort momenten stroomt het zweet me tussen de bilnaad, want Metaphor kan mee-do-gen-loos uit de hoek komen. Zoals je gewend bent van Atlus wordt intelligentie beloond en domheid keihard afgestraft. Een hinderlaag met nét zo'n crtital hit in je nadeel? 'Da kost 'oe uwen nek', zou ons opa gezegd hebben.

Mannenkoren flowen als Fresku

Ik moet echt gaan afronden, maar niet voordat ik het heb gehad over de muziek. Die is goed, hoewel in mijn optiek niet zo iconisch als de muziek in Persona 5, maar componist Soji Meguro stelt nooit teleur als het om battle theme's gaat en dat is in Metaphor niet anders. Waar Persona 5 de suavé, jazzy soundtrack had die hoort bij het dievengilde van de Phantom Thieves, brengt Meguro in Metaphor een in mijn ogen veel meer traditionele jrpg-soundtrack. Hij wordt creatiever dan ooit in de battle theme's die traditionele, Gregoriaans mannenkoorgezang verheffen tot rapsalvo's die flowen als Fresku, maar je tegelijkertijd het gevoel geven dat je machtig als fuck bent. Speelde ik die game niet en was ik de afgelopen dagen onderweg, dan stond de battle theme standaard aan.

Hier ben ik dan: een man in verval na ruim 76 uur Metaphor: ReFantazio. M'n routine is fucked en ik heb dringend groente en beweging nodig. Hoog tijd om m'n eigen tijdschema weer te fiksen, terwijl ik ook nog afscheid moet nemen van een van de fijnste party's die ik in jaren heb leren kennen. Ik zeg je: alleen de Phantom Thieves en Ichiban en z'n gang hebben dit ooit bij me losgemaakt. Dat de tijd alle wonden - en ook deze - maar moge helen...

Metaphor: ReFantazio verschijnt op vrijdag 11 oktober voor PlayStation 5, Xbox Series X/S, PlayStation 4, Xbox One en pc.