Het grote Dungeons and Dragons-handboek
We zijn hier hoogstwaarschijnlijk allemaal wel fan van computerspelletjes, maar laten we niet vergeten dat er ook nog een wonderlijke wereld aan board- en tabletop-games te vinden is. Een van de grootste spellen in die categorie is Dungeons and Dragons (D&D), een rollenspel dat je met dobbelstenen en een aantal vrienden rondom een (virtuele) tafel kunt spelen. Maar D&D bevat nog meer regels en opties dan een gemiddeld potje Monopoly, dus om jou wegwijs te maken in dit prachtige avontuur hebben we dit handboek samengesteld.
Een behapbare introductie van het idee achter Dungeons and Dragons, en de manier waarop het spel werkt, hebben we ook in podcast-formaat. In dit overzicht gaan we echter nog iets dieper in op de verschillende classes waar je mee kunt spelen, een aantal spelmechanieken, tips voor beginnende Dungeon Masters en nog veel meer. Het is een flink handboek, dus hieronder vind je de inhoudsopgave om de navigatie zo makkelijk mogelijk te maken:
- Wat is Dungeons and Dragons?
- Onze favoriete momenten in D&D
Wat is Dungeons and Dragons?
Ben je hier plotseling naar binnen gestruind, zonder ook maar enig benul van wat Dungeons and Dragons precies is? Geen zorgen! Het idee achter D&D is namelijk best makkelijk te begrijpen. In essentie is het alsof je het kijken naar de The Lord of the Rings-films combineert met het spelen van een rpg als The Elder Scrolls 5: Skyrim, maar dan met een nog groter gehalte aan slap gelul.
D&D is een zogenaamde tabletop-rpg (afgekort ttrpg), waarin spelers onder de leiding van de zogenaamde Dungeon Master een verhaal doorspelen. Dit verhaal komt niet tot uiting op een televisiescherm, maar (voor een aanzienlijk gedeelte) via de woorden van de Dungeon Master en de spelers. Daarvoor bedenken de spelers zelf een personage - al zijn er ook vooraf gegenereerde opties te vinden. Dat personage kan van alles zijn: van een heldhaftige ridder die de onschuldige inwoners van de wereld beschermt en een duistere magiër die een pact heeft gesloten met een bovenmenselijke entiteit, tot een gnoom die samen met zijn draakcompagnon de bossen beschermt.
De avonturen die je beleeft moeten wel een beetje uitgedacht worden, en dat is waar de Dungeon Master aan te pas komt. De DM verzorgt het verhaal, de npc’s waar de spelers mee omgaan, de monsters en vijanden die ze ontmoeten, de winkels waar ze langskomen en de ruïnes en kastelen die ze kunnen verkennen. Mocht jij uitgekozen zijn voor de rol van Dungeon Master, maar weinig fantasie hebben, maak je dan geen zorgen: er zijn genoeg boeken die al die uitgebreide voorbereidingen uit handen nemen.
Wanneer de wereld klaar ligt om verkend te worden en de spelers allemaal rond de tafel zitten is het tijd om te beginnen. Spelers hebben een character sheet waarop alle vaardigheden en statistieken van hun personages staan, wat de centrale mechaniek van D&D beïnvloedt: het rollen van dobbelstenen. Het getal dat je rolt heeft namelijk invloed op hoe succesvol je bepaalde acties uitvoert, en de statistieken van je personage kunnen je makkelijker tot hogere getallen - en dus succes - brengen. Enfin, uiteindelijk is het allemaal geluk hebben, maar dat is ook een onderdeel van het plezier.
Wat je in D&D meemaakt, ligt geheel aan de keuzes die de spelers als groep maken. Van tevoren is het natuurlijk goed om alvast met elkaar af te stemmen in wat voor campagne je zin hebt: sommigen zitten niet te wachten op een Game of Thrones-achtig politiek drama en willen liever gewoon monsters afslachten in een eeuwenoude grot.
Wat heb je nodig?
Nu je een idee hebt van wat D&D inhoudt, heb je misschien al zin om eraan te beginnen. Zoals je waarschijnlijk al hebt gemerkt, heb je daar wel het een en ander voor nodig. Maak je geen zorgen: hoewel D&D in media vaak wordt neergezet als een spel met grote modellen, zijn dat allemaal elementen die bij lange na niet essentieel zijn voor de ervaring. Nee, de enige spullen die je écht nodig hebt zijn:
- Dobbelstenen (d4, d6, d8, d10, d100, d12 en d20)
- Starter set of dergelijke boeken
- Pen en papier
- Een zak chips (nooit verkeerd)
Het enige dat je écht nodig hebt om D&D te spelen is een pen, wat papier en een ‘speciale’ set dobbelstenen die iets anders zijn dan de standaard zeszijdige dobbelsteen die je bij Monopoly krijgt. Deze dobbelstenen hebben namelijk vier, zes, acht, tien, twaalf en twintig zijdes, waarmee je damage, hit points, statistieken en de uitkomsten van situaties bepaalt. Het zijn tevens vaak mooie verzamelobjecten, maar als je echt geen cent uit wil geven, kun je ook online of met gratis apps rollen.
Een volledige campagne in elkaar draaien vergt ontzettend veel voorbereiding, dus voor beginnende Dungeon Masters is het aan te raden een starter set aan te schaffen. Die kosten zo’n 20 euro, en maken de uitgebreide regels wat behapbaarder. Ook zit er in een set al een avontuur dat je in zo’n vier of vijf sessies kunt spelen, zodat jij en je spelers alvast een beetje van de ervaring kunnen proeven.
Als je dan nog niet klaar bent voor het zelf bouwen van een eigen campagne, of je direct aan een groots avontuur wil beginnen, is dat geen probleem. Er zijn namelijk ook andere boeken te koop, zoals het horrorverhaal Curse of Strahd en de meer traditionele fantasy-epiek Tyranny of Dragons, die het verhaal al voor je hebben voorbereid.
Dan is het tijd voor de spelers om hun personages te bouwen. In de starter set zitten vooraf gemaakte character sheets, waarvan de statistieken, krachten en persoonlijkheid alvast bepaald zijn. Lekker makkelijk, maar geloof ons: er is niets zo leuk als zelf een personage in elkaar knutselen. De regels in de starter set helpen daar al bij, al zul je voor alle opties toch echt moeten overwegen de Player’s Handbook aan te schaffen. Daarin staan alle opties voor classes, rassen en achtergronden waarmee jij een personage maakt.
D&D Beyond
Als je geen zak met dukaten op tafel wil smijten voor die boeken - die per stuk zo tussen de 50 en 60 euro kosten - staan de iets minder uitgebreide, doch complete basisopties ook op het D&D-platform D&DBeyond. De eerder genoemde starter set en de overige aan bod gekomen boeken zijn ook beschikbaar op dat platform, net als een character creator die je stapsgewijs door het proces van character building begeleidt.
Op de website staan alle boeken die tot nu toe voor de vijfde editie van Dungeons and Dragons zijn uitgekomen sinds de release in 2014, en ook de vernieuwde regelboeken voor de revisie uit 2024. Als je nu begint met D&D is het aan te raden om met de regels uit 2024 te beginnen, maar niet getreurd: die zijn zo opgebouwd dat alle boeken van de voorgaande tien jaar ‘backward compatible’ zijn.
Third-party content
Tegenwoordig vind je op D&D Beyond ook veel content die niet door D&D-eigenaar Wizards of the Coast is gemaakt. Denk aan een nieuwe klasse om mee te spelen, een boek vol met monsters, de tactieken die ze gebruiken en volledige werelden waar je je avonturen in plaats kunt laten vinden - zoals Middle-earth en het schattige Humblewood. Als het aanbod op D&D Beyond je niet kan bekoren is er daarbij ook nog homebrew te vinden op het platform. Dat is content die door de community is gemaakt. Anderzijds staan er ook nieuwe avonturen, regels, hulpmiddelen en opties voor spelers op platforms als DMsguild en DriveThruRPG.
Hoe speel je D&D?
Nu alle voorbereidingen zijn getroffen, kan het avontuur beginnen! Zeker tijdens de eerste paar sessies verloopt alles waarschijnlijk vrij langzaam, gezien de regels nog wat gewenning vergen. Dan is het handig om de Player’s Handbook of Dungeon Master’s Guide bij de hand te houden, maar je wordt er vanzelf handiger in des te meer je speelt. Voordat je begint met het verhaal is het daarbij een goed idee om de groep alvast een keertje samen te brengen en samen de verwachtingen te scheppen.
Session 0
Dat wordt ook wel een ‘Session 0’ genoemd. Dit is de kans voor de Dungeon Master en spelers om de opzet van het avontuur te bepalen, personages te bouwen en af te stemmen waar iedereen zich fijn bij voelt. Mocht iemand bijvoorbeeld een grote angst hebben voor paarse leeuwen, dan is dit het moment om dat alvast te benoemen. Dan kan de Dungeons Master daar tijdens de voorbereidingen rekening mee houden.
Ook de sfeer van het avontuur kan op dit moment bepaald worden. Daar zit je na een Session 0 uiteraard niet aan vast, maar zo vorm je wel de rode draad alvast een beetje. Het kan botsen wanneer de één een episch Lord of the Rings-verhaal verwacht, terwijl de rest van de groep vooral afkijkt bij Spaceballs.
Dan het stukje character creation. De kans is groot dat je Session 0 al binnenloopt met een idee voor welk archetype je belichaamt. Tijdens de sessie krijg je als het goed is wat meer informatie over de wereld waarin je speelt, en de belangrijke locaties daarin. Met die informatie kun je als speler een personage maken dat echt een onderdeel van de wereld is, maar vaak zijn DM’s ook hartstikke gewillig om jouw persoonlijke ideeën te implementeren in de wereld.
Het is zeker voor beginnende spelers verleidelijk om een personage te maken dat compleet gehuld is in mysterie, die zijn verleden niet los wil laten tot een ‘grote confrontatie’. Het belangrijkste is dat jouw personage een reden heeft om op avontuur te gaan. Als dat niet zo is, hang je als een blok aan het been van de party, en dus de campagne.
Ook is het best leuk om wat geheimen te hebben, maar zorg dat je genoeg met de rest van de groep kan delen om het gevoel van een samenhangende party te ontwikkelen. Geloof ons: daar wordt het allemaal leuker van. Tijdens Session 0 zit je toch al met z’n allen aan tafel, dus je kunt dan al een korte introductie geven aan de rest, en wellicht zelfs wat backstory verbinden met die van een andere speler voor wat extra dynamiek in het verhaal.
De Abilities op een rij
Wanneer je een personage aanmaakt vormen de statistieken daarvan de basis. Die stats worden ook wel Abilities genoemd, en zijn verdeeld in zes groepen:
- Strength: Bepaalt je fysieke kracht.
- Dexterity: Bepaalt lenigheid en acrobatisch vermogen.
- Constitution: Heeft invloed op fysieke gezondheid en maximale hitpoints.
- Intelligence: Heeft invloed op je geheugen en inzicht.
- Wisdom: Bepaalt mentale sterkte en intuïtie.
- Charisma: Heeft invloed op hoe je opgevat wordt in sociale situaties.
Om de Abilities te bepalen zijn er een aantal mogelijke methodes. Je kunt de standaardverdeling uit de Player’s Handbook gebruiken - dat zijn de getallen 15, 14, 13, 12, 10, en 8 - en die vrijelijk verdelen over de Abilities. Andere methodes zijn met een Point Buy Calculator zoals deze, maar de meest populaire is het rollen van dobbelstenen. Dat gaat door het rollen van vier d6’en. Je rolt de zeszijdige dobbelsteen vier keer, en je telt de drie hoogste getallen bij elkaar op. Het laagste cijfer wordt buiten beschouwing gehouden.
De rolmethode is vrij willekeurig, dus het kan zijn dat je met vrij lage getallen moet zien te werken, ten opzichte van een medespeler die wel geluk had tijdens het rollen. Als de balans te oneerlijk voelt, is het handig dit aan te kaarten bij de DM en te kijken of je opnieuw kunt rollen. Het is ook aan te raden om de Classes te bestuderen en zo op te maken van welke Ability ze afhankelijk zijn.
Het getal dat je invult bij die Ability bepaalt ook de modifier, die later in deze gids pas relevant wordt – onder het kopje ‘verschil tussen Attack Rolls, Saving Throws en Skill Checks’. Deze modifier zorgt ervoor dat de dingen waar jouw personage goed in is beter uit de verf komen, gezien je een hoger getal bij het gerolde nummer kunt tellen. De modifier bepaal je zo:
Is het getal van je Ability:
- 1, dan is de modifier -5
- 2 of 3, dan is de modifier -4
- 4 of 5, dan is de modifier -3
- 6 of 7, dan is de modifier -2
- 8 of 9, dan is de modifier -1
- 10 of 11, dan is de modifier +0
- 12 of 13, dan is de modifier +1
- 14 of 15, dan is de modifier +2
- 16 of 17, dan is de modifier +3
- 18 of 19, dan is de modifier +4
- 20, dan is de modifier + 5
De Classes op een rij
De verschillende soorten wezens waar je mee speelt in D&D liggen redelijk voor de hand. Je hebt onder andere mensen, dwergen, elven, half-elven, Gnomes, en de duivelachtige Tieflings. Je gekozen ras heeft een klein beetje invloed op de statistieken en vaardigheden van je personage, maar vooral belangrijk is de klasse die je kiest. Om je alvast een idee te geven staan hieronder alle klassen op een rij, met een korte beschrijving van hun rol binnen het spel.
- Artificer: Magie draait niet alleen maar om stoffige boeken en inktvlekken. Artificers gebruiken technologie in combinatie met magie om hun teamleden te ondersteunen, items te verbeteren en nieuwe voorwerpen de wereld in te toveren.
- Barbarian: Je kunt linksom of rechtsom, maar Barbarians gaan er vaak liever dwars doorheen. Ze delen vernietigende klappen uit met hun Rage-mechanic, waardoor inkomende schade wordt verminderd. Zelf delen ze juist sterkere klappen uit.
- Bard: Er zijn meerdere wegen naar Rome, en zo ook naar de beoefening van magie. Bards zijn er niet mee geboren en leren niet uit boeken, maar weten de magische Weave te benutten met kunst, zij het door muziek, dans of iets anders. Daarbij kunnen ze ook hun bondgenoten inspireren en spreuken van alle andere Classes gebruiken.
- Cleric: Clerics staan vaak in direct contact met een van de vele goden die de pantheon van D&D opmaken. Ze krijgen daar krachten voor terug die zowel gebruikt kunnen worden om te genezen als om het kwaad te bevechten en de party te beschermen.
- Druid: Als Druid gebruik je spreuken die de kracht van de natuur loslaten op je vijanden. Ondertussen kun je ook nog eens zelf in een dier veranderen met dank aan Wild Shape, wat ook handig kan zijn voor spionagewerk.
- Fighter: Soms hoeft je het leven niet al te ingewikkeld te maken met lastige spreuken en contact met goden. Soms is alles wat je nodig hebt een stevig stuk staal en de vaardigheid om er vakkundig mee te wapperen. Daarvoor zijn Fighters, die hun skills met normale wapens gebruiken om de strijd te winnen.
- Monk: Als een speer rent de Monk door het slagveld, waarna hij de vijand drie klappen verkoopt binnen een enkele seconde. De pijl die zojuist uit de kruisboog is komen vliegen biedt ook geen gevaar, want die gooit de krijger net zo hard weer terug naar de schutter.
- Paladin: Paladins zweren een zogenaamde Oath aan een god, of gewoon in het algemeen, die zo krachtig is dat ze er speciale vaardigheden voor terugkrijgen. Ze kunnen de aanwezigheid van het kwaad voelen, en slaan er extra hard op neer wanneer ze er oog in oog mee komen te staan.
- Ranger: Net als Druids gebruiken Rangers de natuur naar hun voordeel, al manifesteert dat zich bij Rangers iets minder in de vorm van magie, en meer als kennis van bepaalde gebieden en monsters. Ze zijn experts op het gebied van navigatie, en weten makkelijker de zwakke plek van vijanden te vinden.
- Rogue: Wie graag als een of andere gluiperd door de schaduwen schuifelt gaat zeker plezier hebben aan de Rogue, die door de wereld schiet zonder gezien te worden, en met Sneak Attack de zwakke punten van een vijand weet te benutten om meer schade aan te richten.
- Sorcerer: Studeren om magie te kunnen gebruiken is allemaal leuk en aardig, maar het is nog leuker als je het gewoon… kan. Sorcerers zijn geboren met magische krachten, die ze ook sterker kunnen maken met behulp van Metamagic. Want zeg nou eerlijk: twee vuurballen zijn leuker dan één!
- Warlock: Wie zegt dat er geen shortcuts naar macht zijn? Warlocks sluiten een pact met een bovennatuurlijke entiteit of ander krachtig wezen, en krijgen in ruil daarvoor magische krachten. Vaak moet voor die krachten wel een prijs worden betaald, vaak in de vorm van een ziel. Maar het vliegende tentakelmonster dat jou deze krachten schenkt is vast een goeie gast… right?
- Wizard: Een ‘veilige’ manier van magie leren is door een aantal jaar met je neus in de boeken te spenderen. Wizards vergaren kennis door te studeren en een spellbook bij te houden, waarvan ze consistent nieuwe en sterkere spells kunnen gebruiken. Over het algemeen zijn wizards op fysiek gebied wat minder effectief. Een echte glass cannon dus.
Rond de (digitale) tafel
Pfoe, het duurde even, maar we zijn ein-de-lijk aangekomen bij het daadwerkelijk spelen van Dungeons and Dragons! Dat kan best technisch worden, dus veruidelijken we een aantal veelvoorkomende mechanics van het spel.
Allereerst heb je een aantal mogelijkheden in hoe je de ttrpg speelt. Het leukste is om je groep te verzamelen aan de keukentafel - of wat voor tafel dan ook - en daar te spelen. Je kunt dan een grid met blokjes neerleggen als battle map, maar dat is geen harde eis. Het maakt combat wat makkelijker, gezien de blokjes 5 voet per stuk beslaan en personages maar een bepaalde afstand af kunnen leggen per beurt.
Een andere mogelijkheid is gebruik maken van een Virtual Tabletop (VTT) als Roll20, waar de DM zelf een kaart in kan bouwen. Een VTT is ook erg handig wanneer de groep zich online verzamelt, bijvoorbeeld in een chatprogramma als Discord.
Spell components
Het rondslingeren van spells (spreuken) is natuurlijk hartstikke leuk, maar voor de balans zitten er een paar regeltjes aan vast. Bovenaan de beschrijving van een spel staan de letters ‘V’, ‘S’ en ‘M’. Soms staan ze daar allemaal, soms maar één of twee. Dit zijn de spell components.
V staat voor verbal, wat aangeeft dat je een paar woorden moet uitspreken om de spell te gebruiken. S staat voor somatic, wat indiceert dat er bepaalde handgebaren nodig zijn voor de spreuk. M verwijst naar materials, gezien je voor sommige spells bepaalde materialen nodig hebt. Die materialen worden ook aangegeven, zodat je direct weet waar je naar op zoek moet gaan in de dichtstbijzijnde winkel.
Het verschil tussen Attack Rolls, Saving Throws en Skill Checks
De meest gebruikte dobbelsteen in D&D is hoogstwaarschijnlijk de d20, die met twintig zijdes dus. Er zijn drie soorten rolls waarvoor die belangrijk zijn. Vervolgens komen daar op basis van de statistieken van het personages nog zogenaamde modifiers bij.
De Attack Roll gebruik je als je iets of iemand aanvalt. Het getal dat je rolt moet gelijk zijn aan, of de Armor Class van de vijand overstijgen. Dan kun je de damage gaan rollen. De Attack Roll modifier wordt bepaald door je proficiency bonus - die schaalt met je level en staat in tabel bovenaan je Class-beschrijving - en de modifier van het wapen dat je gebruikt. Met een normaal zwaard is dat Strength. Als je dus een +3 modifier for Strength hebt, als een personage van level 1 - de proficiency bonus is dan +2 - tel je +5 op bij het getal dat je rolt.
Saving Throws worden door de DM bepaald als je personage een bepaald obstakel moet overkomen. Bijvoorbeeld wanneer een magisch wezen een psychische aanval uitvoert en jouw personage die kracht moet weerstaan. De modifier daarvoor wordt ook bepaald door je Abilities en diens modifiers, alsmede je proficiency bonus. De proficiency in Saving Throws wordt bepaald door de Class die je kiest. Voor Fighters zijn dat bijvoorbeeld Strength en Intelligence, wat betekent dat je de proficiency bonus daarbij op kunt tellen. Zie het plaatje hieronder om te begrijpen hoe dat eruit ziet op je Character Sheet.
Iets vergelijkbaars geldt voor de Skill Checks, die op de sheet onder de Saving Throws staan. De Skills waar jouw personage proficient in is, en dus de proficiency bonus aan toe kan voegen, worden bepaald door Race, Class, en Background. Dat ziet er als volgt uit op de Character Sheet.
Advantage en Disadvantage
Sommige vaardigheden geven advantage of disadvantage aan jou, je team of jullie vijanden. Inhoudelijk betekent deze mechanic dat iets een grotere, of juist lagere kans van slagen heeft.
Voor alle Attack Rolls, Saving Throws en Skill Checks gebruik je een d20 om het resultaat te bepalen. Soms kun je dat dankzij een vaardigheid - of puur omdat de DM dat zegt - doen met advantage of disadvantage. In allebei de gevallen rol je de d20-dobbelsteen twee keer. In het geval van advantage pak je van die twee keer rollen het hoogste cijfers, waarna je je modifiers en dergelijke hoepla toevoegt.
Het omgekeerde is het geval bij disadvantage. Je rolt de dobbelsteen nog steeds twee keer, maar in dit geval neem je het laagste getal. Modifiers worden er wel gewoon nog bij opgeteld - of afgetrokken.
Dunke: Okay Jacco, het is jouw beurt.
Jacco: Gezien ik een Rogue ben, verberg ik me achter die boom met mijn Bonus Action.
Dunke: De slijmkubus merkt ‘t niet.
Jacco: Dan gebruik ik mijn Action om met mijn kruisboog op hem te schieten. Met advantage, want ik ben verborgen. Dat is een… zeven en een achttien! Plus vijf van de Attack Roll, dus in totaal 23 om ‘m te raken.
Er is altijd ruimte om te sleutelen
Hoewel veel aspecten en eventuele aanpassingen aan de regels waarschijnlijk tijdens Session 0 aan bod komen, is er tussendoor altijd een mogelijkheid om bepaalde aspecten aan te passen. De groep kan zelf op ieder moment bepalen of ze gebruik willen maken van bepaalde regels. Zo is het vrij gebruikelijk dat de regels voor carrying capacity en encumberment achterwege worden gelaten, idem voor het bijhouden van de hoeveelheid pijlen die een Fighter of Ranger bij zich heeft.
Tips voor Dungeon Masters
D&D leer je vooral door te spelen, maar het voorbereiden en runnen van een avontuur blijft altijd een flinke klus. Daarom hebben we hier een aantal tips die jouw sessies hopelijk wat soepeler laten lopen.
Raak niet te gehecht
Hiermee bespaar je waarschijnlijk al een heleboel kopzorgen. Zoals inmiddels wel duidelijk is, vergt het runnen van een D&D-sessie veel werk. Je kunt ieder plotpunt tot in de details plannen, de meest epische monologen voorbereiden en baasgevechten in elkaar draaien, maar het gaat toch gebeuren dat de spelers een compleet andere kant op gaan.
De paladin rolt twee critical hits met een smite, en je zorgvuldig opgezette gevecht is direct klaar. Natuurlijk kun je achter de schermen frunniken met de cijfers, maar besef je ook dat dit net zo erg het verhaal van de spelers is als van jou. En bedenk ook dat de spelers jouw voorbereiding niet kennen. Als de spelers naar links gaan waar het verhaal aan de rechterkant gebeurt, kun jij het net zo makkelijk een stukje verschuiven.
De regels van improvisatie
Deze tip borduurt een beetje voort op de vorige. Hoeveel je ook voorbereidt: er komen momenten waar je niet op had kunnen rekenen. Stel dat een speler die als Gnome-personage een ravijn over wil steken door een vogel op te roepen die hen naar de andere kant kan dragen. Als DM kun je dat idee afwijzen, of gewoon door laten gaan zonder enige tegenwerking. Het scenario wordt daarentegen interessanter als we zeggen “dat kan, maar…”. Misschien is één vogel wel niet genoeg, dus moet het personage er meer oproepen. Dat maakt het spel riskanter, spannender en uiteindelijk dus meer memorabel voor zowel jou als de speler.
Je kunt deze gedachtegang in vrijwel ieder scenario toepassen. In combat, roleplay en verkenning van de wereld. Houd simpelweg de volgende antwoorden in je achterhoofd en pas ze toe waar jij dat nodig acht:
- Ja, maar…
- Ja, en…
- Nee, maar…
- Nee, en…
©Courtesy of Netflix
Het is pas stelen als je gepakt wordt
We gaan er even van uit dat je geen wereldberoemde schrijver bent die iedere dag als breinbreker de economie van een afgesloten bergdorpje uitwerkt. Zulke fantasie heb je ook helemaal niet nodig als DM, wanneer je af kunt kijken bij zoveel bestaande verhalen. Daarmee willen we niet zeggen dat je volgende campaign een kwaadaardige ring moet bevatten die de spelers in een vulkaan moeten deponeren, maar de opzet van een magisch artefact dat voor problemen zorgt en vernietigd moet worden is al een prima beginpunt voor jouw verhaal.
Voel je daarbij ook vrij om ideeën mee te pikken uit obscuurdere media die je een warm hart toedraagt, maar zorg dat je dingen niet één-op-één kopieert. De neiging is dan al snel om het verhaal dat je al kent te forceren, wat niet leuk is voor de spelers.
Wees overigens niet al te bang voor clichés. Sommige verhaalelementen zijn immers zo bekend omdat ze goed werken, en het zal je verbazen hoe leuk spelers het vaak vinden om een klassiek sprookjesscenario zelf mee te maken.
Tips voor spelers
Eigenlijk geldt hier hetzelfde als bij de Dungeon Masters, al komt er als speler uiteraard veel minder voorbereiding aan te pas. Je kunt het wel makkelijker maken voor de spelleider, en deze tips helpen daarmee.
Ook hier: improvisatie maakt leukere roleplay
Ook voor spelers geldt eigenlijk precies dezelfde tip als voor Dungeon Masters. Probeer zoveel mogelijk na te denken over wat jouw personage in een bepaalde situatie doet, en vul de beschrijvingen van de DM aan met jouw eigen “ja, en…”. Als je een Barbarian speelt en geraakt wordt door een goblin, kun je bijvoorbeeld toevoegen dat jouw personage niet inkrimpt door de pijn, maar grijnst naar het monster met extra motivatie om die kop van zijn romp te scheiden.
Help je DM een beetje
De Dungeon Master is de spelleider, maar tegelijkertijd is de verteller ook gewoon een speler die een plezierige avond met vrienden hoopt neer te zetten. Wees dus een maatje, en help je Dungeon Master. Leer de vaardigheden van je personage goed, lees je alvast in over wat je verschillende spreuken allemaal kunnen en neem bijvoorbeeld notities van verhaalelementen zodat jij die snel op kan ratelen. Dat scheelt de DM weer speurwerk in diens notities.
Om het nog leuker te maken voor je DM is het ook aan te raden om hier en daar een risico te nemen. Gezien D&D nog altijd een spel is, is het verleidelijk om het op safe te spelen en overal de optimale strategie te gebruiken. Overweeg daarentegen om bepaalde zwaktes in je personage te bouwen, die tijdens roleplay naar boven kunnen komen. Misschien kent jouw personage geen angst, en daagt ‘ie daardoor vijanden uit die de party helemaal niet aan kan. Of misschien activeer je door het ongeduldige karakter van jouw personage een stel valstrikken in de dungeon. Voor de DM is dat iets leuks om mee te spelen, en jij kunt je nog meer inleven in het personage.
Je speelt samen
Het leuke aan Dungeons and Dragons is dat je de verhalen die je anderzijds vooral ziet of leest zelf kunt beleven. Als bad-ass held-van-het-rijk red jij de wereld van ontelbare gevaren, waardoor je misschien zelfs wereldwijd beroemd wordt. De ultieme power-fantasy, maar bedenk je ook dat Dungeons and Dragons een spel is dat je samen met andere mensen speelt.
Een goede DM geeft consistent iedere speler wel een momentje in de schijnwerpers. Dat betekent niet dat jij daar geen rol in kunt spelen. Als de Barbarian de staart van de draak vasthoudt zodat de Wizard een fireball op z’n snufferd kan knallen, is dat mooi teamwork. Maar onderbreek niet de emotionele monoloog die de tovenaar vervolgens geeft omdat diezelfde draak zijn school heeft afgebrand.
Daarbij is niet iedereen even comfortabel met roleplaying, zeker wanneer je pas net met de hobby begint. Als iemand al geruime tijd stil is, kun je ook in-character het woord aan hen geven. De kans is groot dat iemand wel iets wil zeggen, maar dat ze even niet weten hoe.
Meh-tagaming
Het kan zijn dat je uit enthousiasme alle D&D-boeken doorleest, zowel die met regels als lore. Ten eerste: fijn dat je ‘t zo leuk vindt! Ten tweede: wees je ervan bewust dat jouw personages geen wandelende D&D-encyclopedieën zijn. De kennis die je buiten het spel hebt gebruiken alsof jouw personage daar ook van weet is heel simpel gezegd een beetje stom, vooral tegenover de andere spelers en DM.
D&D in games
De regels en mechanieken van Dungeons and Dragons vormen de basis van een flinke catalogus aan videogames. De werelden in het D&D-multiversum lenen zich daar prima voor, maar de opzet van de ttrpg leent zich ook voor een grote variatie aan genres. Hieronder zetten we een aantal titels op een rij en lichten we alvast toe wat er nog aan zit te komen.
Baldur’s Gate 3
Je wist al dat deze voorbij zou komen, dus we beginnen er lekker mee. Baldur’s Gate 3 van het Belgische Larian Studios is niet alleen een grandioos goede rpg, het is ook nog eens de beste conversie van de D&D-ervaring naar een videogame tot nu toe. De regels van D&D 5e zijn perfect overgezet en waar nodig aangepast voor dit nieuwe medium, de consequenties van jouw beslissingen zijn continu belangrijk en de personages zijn fantastisch gerealiseerd. Zelfs wanneer je de eerste playthrough na een uur of honderd hebt afgerond heb je bij lange na niet alles gezien. Kun je om wat voor reden dan ook geen Dungeons and Dragons spelen? Dan is Baldur’s Gate 3 zonder twijfel het ideale alternatief.
Neverwinter
Een mmorpg en Dungeons and Dragons is simpelweg een logisch huwelijk. Het verhaal draait om de Lich Valindra die de bekende D&D-stad Neverwinter bedreigt. Je maakt zelf een avonturier, en vanaf daar is het aan jou om de inwoners van de stad en omstreken te helpen. Het spel wordt al sinds 2013 aangevuld met nieuwe content, en laat spelers aan de slag gaan met de bekende D&D-classes en -rassen.
Life sim van Gameloft
Het leven van een avonturier is niet voor iedereen houdbaar. Sommigen zien voor het eerst een spin groter dan hun hand en bedanken vriendelijk, en anderen beginnen er überhaupt niet aan. De ontwikkelaars achter Disney’s Dreamlight Valley werken momenteel aan een life sim, die beschreven wordt als een “volledig nieuwe ervaring binnen het Dungeons & Dragons-universum". Het nog naamloze spel moet unieke coöperatieve gameplay bevatten, samen met een vernieuwende mix van survival-, simulatie- en actie-elementen. Verder is het onderstaande plaatje van de game uitgebracht.
Project Baxter
De studio achter de Payday-games - Starbreeze - werkt ook al een tijdje aan een D&D-game. We verwachten dus een coöperatieve multiplayer gecombineerd met liveservice-elementen. De game draait op Unreal Engine 5, moet ergens in 2026 uitkomen op "alle grote platforms" en cross-play bevatten. Volgens CEO Tobias Sjogren is de combinatie Dungeons and Dragons en Starbreeze in ieder geval een logische. Hij maakt mooie beloftes, maar we gaan zien of die ook daadwerkelijk ingelost worden.
Heel veel classics
We weten ook dat D&D het fundament is van nog veel meer legendarische rpg’s. De oorspronkelijke Baldur’s Gate-games bijvoorbeeld, maar ook de Ravenloft-, Dark Sun- en Planescape-games zijn waarschijnlijk voor velen bekend.
Nog meer D&D
Ook na de games houdt het nog niet op, want D&D is werkelijk overal. Als je er dus echt geen genoeg van krijgt staan hier nog een aantal aanraders.
Dungeons and Dragons: Honor Among Thieves
We hebben het even niet over de eerste D&D-film die op het witte doek verscheen, want het in 2023 uitgekomen Honor Among Thieves is je tijd meer waard. De film van regisseursduo John Francis Daley en Jonathan Goldstein barst namelijk van de liefde voor de ttrpg, en weet dat om te zetten naar een vermakelijke avonturenfilm die het een en ander wegheeft van Guardians of the Galaxy in een fantasyjasje. Voor fans en fervente D&D-spelers is het een feest van herkenning om alle spreuken, locaties en wezens op het scherm te zien, maar ook voor beginnende spelers of zelfs mensen die niet bekend zijn met het spel is de film hartstikke behapbaar.
The Forgotten Realms
Aanvankelijk werd een live-action D&D-serie ontwikkeld voor Paramount+, maar dat project werd om strategische redenen in de kast gezet (via Variety). Die website achterhaalde begin dit jaar daarentegen dat de serie een nieuw leven in werd geblazen bij Netflix. Het project draagt de naam ‘The Forgotten Realms’, wat refereert aan de originele fantasysetting die voor D&D gemaakt is. Details over het verhaal zijn nog niet bekend, maar wel is duidelijk dat Deadpool and Wolverine-regisseur Shawn Levy functioneert als executive producer, en Drew Crevello terugkeert als showrunner na de eerdere annulering. Hij was eerder producent van onder andere de film X-Men: First Class.
De animatieserie
Even een blast from the past, want Dungeons and Dragons werd van 1983 tot en met 1985 op de beeldbuis uitgezonden. Het verhaal was dat een groep kinderen in een achtbaanritje plotseling getransporteerd werd naar de wereld van Dungeons and Dragons, waar ze het personage Dungeon Master ontmoetten. Hij gaf hen magische voorwerpen waardoor ze speciale krachten kregen, die samenhingen met de vaardigheden van D&D-personages. Er zijn 27 afleveringen van de serie geproduceerd, verspreid over drie seizoenen. De bedoeling was dat er een vierde seizoen zou komen, maar dat heeft nooit mogen zijn.
Nog meer lezen
Wie de regelboeken al heeft verslonden en meer achtergrondinformatie rondom het D&D-multiversum tot zich wil nemen, zijn de boeken een goede volgende stap. De Legend of Drizzt-boeken van R.A. Salvatore spelen zich af in de ‘standaard fantasy’-setting van D&D: The Forgotten Realms. Margaret Weiss en Tracy Hickman hebben samen een legendarische fantasyreeks geschreven die plaatsvindt in Greyhawk, en zo zijn er ook boeken te vinden die bijvoorbeeld Greyhawk- of Spelljammer-verhalen vertellen.
Critical Role
Je kunt het eigenlijk niet uitgebreid over Dungeons and Dragons hebben zonder Critical Role in ieder geval te benoemen. Het idee van een groep stemacteurs die als vrienden hun D&D-campagne gingen streamen, in combinatie met de toegankelijke regels van 5th Edition, zorgde er namelijk voor dat het spel ineens in het vizier van een veel grotere groep terechtkwam. Critical Role heeft daar een grote fanbase mee opgebouwd, en hebben al drie langdurige campagnes achter de rug zitten, waarvan twee worden omgevormd tot een animatieserie. In essentie blijft het idee gewoon dat een groep vrienden op donderdagavond met elkaar D&D speelt - al dan wel met een hogere productiewaarde dan wat jij of ik waarschijnlijk kan bereiken.
Onze favoriete momenten in D&D
Een aantal PU-redacteuren spelen Dungeons and Dragons en kunnen jullie aan de hand van een paar voorbeelden alvast een beeld geven bij de epische - en jolige - momenten die uit zo’n avondje roleplaying kunnen komen.
Dunke: Als Dungeon Master had ik een arc opgezet waarin spelers als miniatuurversies van zichzelf in een boom opgesloten waren door een gnome, en ze samen met een groep rebellen omhoog moesten klimmen. Om bij de eerstvolgende tak te komen moest de party het opnemen tegen een ‘Wood Knight’ die het pad naar boven beschermde.
Het bleek een uitdagend gevecht te zijn, waarin de drie personages uiteindelijk zwaargewond op de grond lagen. Een van hen besloot daarom met zijn laatste restjes kracht de Knight op te pakken en in de lucht te smijten, waarna de Wizard hem belaagde met Scorching Rays en de Warlock hem terug de grond in sucker punchde. De dobbelstenen waren genadig, en de al gewonde ridder werd overtroffen. Pure extase zoals op dat moment maak je niet vaak mee.
Indy: Ooit liet ik een speler een d20 rollen om te kijken hoe goed de… nou ja, devil's tango met een wachter was (en daar vroeg ze zelf om, laat dat duidelijk zijn). Ze had de hele sessie nog niet goed gerold, maar toen kreeg ze een natural 20.
Dunke: Als speler moest ik met mijn groep een wetenschapper beschermen die ons kon helpen met de timeloop waar we vast in zaten. Ik speelde als een vampier die in een vleermuis kan veranderen, dus in die vorm volgde ik de groep om een oogje in het zeil te houden. Uiteindelijk werd de groep gestopt door twee wachters, waarna er een gevecht uitbrak. Ik maakte daarin een toffe entree, waarin de vampier zijn vleermuisvorm middenin de lucht losliet en zo zijn laars in de waffel van een de wachters positioneerde.
Indy: Ik was in een ver verleden een speler. Voor de gemeente van een dorp moesten we uitvogelen wat er in een fabriek gaande was. We kwamen erachter dat er een berucht kartel daar bezig was met schimmige zaken en snode plannen. We hadden iemand gevonden die aan een soort van magische heroïne zat en hem samen met dat spul meegenomen. Wat doet de halfling rogue? Die drinkt die magische heroïne. Saw all kinds of shit. Wat dat precies was weet ik niet zeker, de campaign stopte namelijk niet veel later.
