Met het tweede deel van de verhalende scifi-levenssimulator met dobbelstenen maakt indie-ontwikkelaar Jump Over the Age een klassiek vervolg: groter, uitgebreider en epischer. De melancholische sfeer en boeiende vraagstukken over wat nou een individu vormt, blijven daarin gelukkig fier overeind.

Er is weinig om vrolijk van te worden in het leven van een Sleeper. Je kwam als androïde kloon ter wereld om je uit de naad te werken voor de megacorporatie Essen-Arp, zodat de mens waaruit jij gekloond bent dat lekker niet zelf hoeft te doen. Je mechanische lichaam is afhankelijk van een speciaal medicijn, dat alleen door Essen-Arp wordt gemaakt. Ontsnappen is dus onmogelijk, tenzij je je erbij neerlegt dat je leven een snel naderende einddatum heeft.

En toch zijn er Sleepers die de sprong wagen. Ze sluipen weg in een afvalcontainer of liften mee op een ruimteschip dat ze god-weet-waar in het universum afzet. Ergens ver weg van de binnenste ring van het heelal, waar een kapitalistische oorlog tussen bedrijven de laatste grammetjes levenslust uit de bevolking perst. Op afgetakelde ruimtestations, in stoffige schepen of dunbevolkte asteroïden bouwen deze Sleepers hun leven op, sluiten ze vriendschappen en proberen ze uit handen te blijven van het meedogenloze Essen-Arp.

Zwart gat

Sorry voor het deprimerende begin van deze review, maar dat is wel ongeveer wat Citizen Sleeper is. Deze verhalende game laat je zien hoe mensen die maar weinig hoop hebben, toch proberen een bestaan op te bouwen in een uitgestrekt universum. Niemand is perfect, iedereen doet wat ie moet om te overleven en niet door te draaien. En toch, in dat deprimerende sterrenstelsel, kan het lukken om liefde, vriendschap en geluk te vinden.

De eerste Citizen Sleeper uit 2022 vertelde op meesterlijke wijze hoe jouw robotkloon zich thuis begon te voelen op een enkel ruimtestation. Het tweede deel volgt een nieuwe Sleeper door een groter deel van het heelal, waarbij je meerdere locaties bezoekt en overal mensen ontmoet. Het brengt het universum van Citizen Sleeper nog meer tot leven, doordat je te zien krijgt hoe mensen in verschillende omstandigheden hun leven inrichten.

Dobbelen maar

De gameplay is grotendeels hetzelfde gebleven, en dat is geen straf. Elke dag gooi je vijf dobbelstenen, die bepalen hoe goed je je activiteiten voor die dag kunt uitvoeren. Daarna kun je vijf handelingen doen door je dobbelstenen daarvoor in te zetten. Zo kun je werken om geld te verdienen (je moet immers brandstof en eten kopen), tijd doorbrengen met een van je nieuwe kennissen of een van de verhaalmissies proberen te voltooien. Hoe hoger je ingezette dobbelsteen en de plussen van je bijbehorende skills, hoe meer kans op succes.

In Citizen Sleeper 2: Starward Vector ga je voor het eerst ook op grotere, tijdgevoelige missies, waarbij je zelfs bemanning meeneemt die twee eigen dobbelstenen bijdragen. Je zoekt bijvoorbeeld in een ruimtewrak naar waardevol schroot, zonder gespot te worden door bewakingsdrones. Voor het doorspitten van de wrakstukken kun je misschien met je uitmuntende technische vaardigheden uit de voeten, terwijl je je hoge dobbelsteenworpen moet bewaren voor het blokkeren van dronesignalen, als je daar minder goed in bent.

Het spel krijgt hier een extra laag door de toevoeging van stress. Als een gevaarlijke actie mislukt, loopt je stressmeter vol en kunnen je dobbelstenen breken. Je moet het dan dus even met minder handelingen per dag doen, totdat je de materialen hebt om jezelf te repareren. Hierdoor moet je iets langer nadenken voordat je toch maar een lage dobbelsteen op een kansloze missie inzet, want de straf kan behoorlijk heftig zijn.

Ook heeft je Sleeper in dit tweede deel een welkome extra vaardigheid, afhankelijk van je gekozen klasse. Zo had onze Sleeper de mogelijkheid om een lage dobbelsteen opnieuw te rollen, in ruil voor wat extra stress. Waar je in het origineel soms zat opgescheept met een nutteloze lage worp, kun je dit keer dus iets meer risico nemen om er toch nog wat van te maken, wat het kiezen van je dagbesteding een extra tactische dimensie geeft.

Verwacht overigens niet te veel van de bemanning. Je kunt weliswaar kiezen wie je wilt meenemen tijdens missies, maar buiten de extra dobbelstenen heeft je keuze maar weinig effect. Het is natuurlijk het slimst om iemand mee te nemen die goed is in skills waar jij minder op scoort, dus je keuze ligt meestal wel voor de hand.

Net een boek

Ondanks deze evoluties in gameplay, blijft het spel redelijk simpel van opzet en is het vooral bedoeld om je op een gestroomlijnde manier door het verhaal heen te loodsen. Net als deel 1 is Starward Vector gelukkig uitmuntend geschreven. Citizen Sleeper 2 leest als een spannend scifi-boek, vol interessante concepten, filosofische vraagstukken en dramatische wendingen.

Jouw Sleeper wordt met geheugenverlies wakker op een operatietafel, waar je robotlichaam is gereset om niet meer afhankelijk te zijn van medicijnen. De afgelopen jaren werkte je onder bendeleider Laine, die niet zo blij is dat je aan hem bent ontsnapt. Dankzij de reset is je Sleeper niet meer op de vlucht voor Essen-Arp, maar wel voor de megalomane Laine, die je tot in de uithoeken van het heelal zal achtervolgen. Hierdoor moet jij constant in beweging blijven, met Laine als zwaard van Damocles dat vrijwel de hele game boven je hangt.

De kwaliteit van het schrijfwerk is ongekend hoog, net als in het vorige deel. Je leert over de wensen, dromen en trauma’s van al je nieuwe bemanningsleden, en de emoties zijn haast voelbaar in de tekst. Hoewel je het gezicht van je beste vriend Serafin niet kunt zien, hoor je bijna zijn hart breken als hij ontdekt dat je je door je geheugenverlies niets meer van jullie verleden herinnert.

Als gezegd is het een groot pluspunt dat je nu een groter deel van het heelal verkent, omdat je meer verschillende perspectieven tegenkomt. Maar dit tweede deel voelt ook wat minder intiem dan de voorganger, juist omdat het groter is geworden. Vrienden komen en gaan, of worden achtergelaten op een planeet zonder dat je ze ooit weer spreekt.

Het helpt ook niet dat sommige verhalen een bevredigend einde missen: personages worden aan je bemanning toegevoegd en daarna praat je misschien wel nooit meer met ze. Zelfs het hoofdverhaal heeft een beetje last van een gebrekkige afronding. In Starward Vector is de reis blijkbaar belangrijker dan het einddoel.

Flair

Als we zeggen dat Citizen Sleeper 2 net een boek is, dan bedoelen we dat ook letterlijk. Het is goed om je te beseffen dat je in deze game vooral veel aan het lezen bent. Starward Vector is een hele hoop tekst, zonder al te veel opsmuk. Dat is niet per se een minpunt, en een stem die alle tekst inspreekt had ook niet echt bij de sfeer gepast. Toch had iets meer visuele flair zeker niet misstaan, met name voor mensen die moeite hebben om hun aandacht bij een lap tekst te houden. Denk bijvoorbeeld aan meer verschillende illustraties die de stemming van een personage laten zien. De meeste personages hebben nu maar één tekening, en daar moet je het maar mee doen.

Ook de verschillende ruimtestations die je bezoekt, lijken veel op elkaar. De torenhoge constructies en knipperende lampjes die je overal tegenkomt, geven je niet het idee van een enorme ruimtereis. Tel daar nog een opvallende hoeveelheid spel- en interpunctiefoutjes bij op, en je krijgt het gevoel dat er toch wat meer in had gezeten.

Onder de streep zijn het kleine ergernissen: een goed boek kraak je immers ook niet af omdat de kaft mooier had kunnen zijn. Citizen Sleeper 2: Starward Vector is heerlijk om mee weg te kruipen bij een open haard, of om onder een dekentje op de bank in te verzinken. Het biedt hoop in hopeloze tijden, door te laten zien hoe mensen doorzetten in de meest uitzichtloze situaties. Je Sleeper is verweerd en waardeloos, verwrongen en gebroken, en juist door die imperfecties een prachtig mens, robotlichaam of niet.

Citizen Sleeper 2: Starward Vector verschijnt op 31 januari voor PlayStation 5, Xbox Series X|S, Nintendo Switch en pc. Voor deze recensie is de game getest op een PlayStation 5.

Gisteren werd er een speciale livestream uitgezonden om het tienjarige jubileum van The Witcher 3: Wild Hunt te vieren. Daarin kwam onder andere stemacteur Doug Cockle voorbij, die de stem van Geralt of Rivia in de games inspreekt.

De jubileumstream kan hieronder in zijn geheel worden bekeken. Gedurende de stream vertelt Cockle meer over zijn ervaringen met zijn acteerwerk in de games. Daarnaast wordt in de stream gepraat over aankomende nieuwe merchandise, waaronder kleding, en de concerttour met muziek uit de games. Begin dit jaar werd al aangekondigd dat op 9 november het concert plaatsvindt in AFAS Live te Amsterdam.

Gisteren werd er al een trailer van The Witcher 3 uitgebracht om het tienjarige jubileum te vieren. De game verscheen op 19 mei 2015 voor PlayStation 4, Xbox One en pc, en kwam later ook naar PlayStation 5, Xbox Series X en S en Nintendo Switch. Het wordt gezien als een van de beste openwereld-rpg's ooit, met een uitgebreide, levende spelwereld, interessante personages en plotwendingen en hoofd- en zijmissies die spelers het gevoel geven dat hun acties en keuzes er toe doen.

Ondertussen werkt CD Projekt Red aan het eind vorig jaar onthulde The Witcher 4. De eerste trailer, die nog geen directe gameplay toont, is gemaakt op Unreal Engine 5 en draait op een "onaangekondigde Nvidia GeForce RTX-cpu". De trailer bevestigt dat Ciri de hoofdrol zal spelen, al zal Geralt of Rivia wel een rol hebben in de game. The Witcher 4 wordt een singleplayer openwereld-rpg en is het begin van een nieuwe saga, bestaande uit drie nieuwe games. Het spel komt op zijn vroegst pas in 2027 uit.

Gisteren kwam een artikel van Jacco online waarin hij terugblikt op The Witcher 3. Hij schreef: "In 2015 had ik definitief de bodem van de put bereikt. Vanwege mijn gebrek aan energie was eigenlijk niets leuk of boeiend, en het dagelijks leven bestond daardoor enkel uit grinden voor wat strikt noodzakelijk was. Videogames waren de enige effectieve manier om de gedachten te verzetten, maar weinig titels hielden me langer dan een uur bezig. Totdat The Witcher 3: Wild Hunt voorbij kwam, een game van dusdanige wereldklasse dat ik er tien jaar later nog bijna dagelijks aan denk."

De Heart of Democracy is uitgekomen, waardoor de oorlog nu op Super Earth zelf plaatsvindt.

Onlangs ging Galactic Emergency al van start in Helldivers 2, waarbij de vijandige Illuminate via een zwart gaat Super Earth bereikte en aanviel. Met de nieuwe Hearth of Democracy-update worden Helldivers voor het eerst naar de thuisplaneet gestuurd om daar het gevecht aan te gaan.

"De Illuminate krioelen nu in onze steden, terroriseren inwoners en vernietigen de infrastructuur", zo wordt op PlayStation Blog gemeld. "Het is tijd om de wapens op te pakken en te vechten voor de kostbare funderingen van de democratie. Helldivers, keer terug naar jullie planeet en verdedig wat rechtmatig van ons is." In tegenstelling tot eerdere gebieden in Helldivers 2, betekent de nieuwe update dat spelers nu tussen wolkenkrabbers vechten.

Onlangs bleek overigens dat Helldivers 2-ontwikkelaar Arrowhead Game Studios hun volgende game helemaal zelf bekostigt. Dat wil overigens niet zeggen dat de samenwerking met Sony niet is bevallen: "PlayStation is geweldig. Helldivers zou niet zonder hen bestaan. We staan er voor open om in de toekomst weer met ze samen te werken."