Voorspel: Geef non-binaire personages een gezicht

Zodra je in games een personage mag maken, heb je meestal de keuze uit een man of een vrouw. Beide genders hebben hun eigen haarstijlen en kledingkeuzes die meestal niet uit te wisselen zijn. Zo moet je als man een mannelijke stem, mannelijk kapsel en een mannelijke outfit hebben. Dat is een vreemde beperking. Niet alleen omdat mensen hun genderidentiteit op verschillende manieren invullen, maar ook omdat er meer bestaat dan man en vrouw.

Cyberpunk 2077 was eind augustus in het nieuws, omdat de game geen gendertypes gaat gebruiken. Je kiest dus niet voor een man of vrouw, maar een lichaamstype, kapsel en een stem. Hoewel de game dus niet de mogelijkheid verwijdert om te spelen als man of vrouw, is hier toch erg veel kritiek op gekomen.

Gender

Men houdt er van om mensen netjes in hokjes te plaatsen, maar zo simpel is het leven niet. Zowel geslacht als gender ligt namelijk op een spectrum. Je geslacht is hoe je geboren wordt: als jongen, meisje of intersekse met allerlei variaties in uitwendige geslachtsdelen, geslachtsklieren en chromosomen. Gender gaat daarnaast niet om fysieke kenmerken, maar de sociaal-culturele kant van wat het betekent om man of vrouw te zijn.

Gender gaat veel en veel verder dan man of vrouw. Zo zijn er genders die tussen deze tweedeling, of er juist buiten vallen. Genders die zich verplaatsen op het spectrum of niet eens op het spectrum geplaatst kunnen worden. Voelt iemand zich niet helemaal man of helemaal vrouw, dan wordt er gesproken van de parapluterm non-binair.

Non-binaire mensen gebruiken in het Engels vaak de voornaamwoorden they/them. In het Nederlands is dat wat lastiger, maar hen/hun is een optie. Recentelijk kwam bijvoorbeeld zanger Sam Smith uit de kast als non-binair met de voornaamwoorden they/them, maar in september liet esporter SonicFox via Twitter weten een non-binaire man te zijn met de voornaamwoorden he/they.

"Op termijn zie ik mijzelf he/him nog wel laten vallen", schrijft Sonic Fox. "Ik weet niet of ik genderfluïde ben, maar ik voel dat identificeren als een cisman niet juist is. Ik weet zeker dat ik mij niet als een vrouw voel, maar iets ertussen, zoals het he/they-spectrum, past mij het best." Onderdeel van de non-binaire identiteit van SonicFox, is dat de e-sporter zich anders gaat kleden. "Ik zie er mogelijk heel anders uit dan normaal tijdens wedstrijden, dus houd dat in de gaten!"

Robots

Meer representatie via non-binaire personages in populaire cultuur zou kunnen helpen met kennis over dit onderwerp. In de game-industrie zijn non-binaire personages voornamelijk te vinden in kleine indiegames, maar tegenwoordig ook in enkele mainstream titels. Denk aan Bloodhound in Apex Legends en recentelijk FL4K in Borderlands 3. Beide personages zijn zelfs speelbaar.

Het is alleen opvallend hoe deze personages geen gezicht hebben. Bloodhound houdt hun gezicht verborgen en FL4K is zoals menig ander non-binair personage een robot. "Mensen zien robots vaak als wezens die inherent geen gender hebben, dus dan vinden ze het makkelijk om daar een label op te plakken die ze verbinden met een gebrek aan gender", legt gamemaker Bee uit in een gesprek met Gamer.nl. "Maar als het slecht is geschreven, ontmenselijken deze niet-menselijke personage non-binaire mensen."

Voor Rainbow Jam 2019 (een jaarlijks terugkerende gamejam met een focus op lhbtq+ thema's), maakte Bee 'generic nonbinary game'. Dit korte spelletje gaat over daten als een non-binair persoon. "Ik wilde al heel lang een game maken met een focus op queer thema's", vertelt Bee. “Deze jam was een goed excuus om dat eindelijk te doen. Non-binair zijn is een erg belangrijk onderdeel van mijn identiteit, waar ik graag over wil praten."

Niet allemaal hetzelfde

Bee voelt zich totaal niet gepresenteerd in games. Hoe kan het dan beter? "Het is belangrijk om te laten zien dat we niet allemaal hetzelfde zijn", stelt de gamemaker. "Ontwerp non-binaire personages die menselijk en gevarieerd zijn. We zijn niet allemaal wit, androgyn, dun en bij de geboorte als vrouw geclassificeerd. En dat zeg ik als iemand die precies zo is."

Meer vrijheid bieden bij het creëren van een personage kan ook een manier zijn om non-binaire mensen tegemoet te komen. Mech-game Battletech laat gebruikers bijvoorbeeld van te voren kiezen tussen voornaamwoorden he, she en they. "En zorg ervoor dat in de game daadwerkelijk wordt vermeld dat personages non-binair zijn en wat hun voornaamwoorden zijn. Mensen zouden niet het internet moeten afstruinen om die informatie te vinden."

"Uiteindelijk komt het allemaal neer op het luisteren naar deze gemeenschap", stelt Bee. “Luisteren naar wat non-binaire gamers en gamemakers te zeggen hebben en daarmee rekening houden bij het maken van games."

In de rubriek Voorspel kijken we naar de verschillende manieren waarop seks en seksualiteit behandeld worden in games, via specifieke voorbeelden, trends uit de game-industrie en interviews.

Lees ook eerdere afleveringen: