Reload: Donkey Kong 64

Donkey Kong 64 is zo’n spel waar de meningen in de loop der jaren compleet over zijn veranderd. Rond de release in 1999 kreeg het spel behoorlijk hoge cijfers, met een gemiddelde van 9,0 op Metacritic. Steeds vaker kom ik echter meningen tegen over hoe vreselijk de verzameltaken in de game wel niet zijn. Het spel zou de ‘schattige platformgame’ blijkbaar tijdelijk de nek om hebben gedraaid.

Maar goed, op internet heeft men de neiging om actief de geschiedenis te herschrijven om het voor de lezer makkelijker te maken. Men heeft immers een gemeenschappelijke vijand nodig, en blijkbaar was het de beurt aan de iconische aap. Genoeg reden om DK64 (letterlijk) af te stoffen. Want hoe erg kan het zijn?

Ice, ice, Donkey

Wanneer ik eenmaal een kabel voor de Nintendo 64 gevonden heb, alles heb aangesloten en het beeld tot leven komt, klinkt de Donkey Kong Rap door mijn thuiskantoor. De rap heeft in de loop der jaren nogal wat hoon over zich heen gekregen. Ik heb zelf nooit echt begrepen waarom. Het is een suf liedje met flauwe grapjes, precies in de stijl van Rare. En dus ook precies zoals het liedje was bedoeld. Het is geen serieuze goede rap, zoals Vanilla Ice.

Dan bekruipt mij een angstige gedachte. Nee, niet over Vanilla Ice, al heb ik daar nog wel eens nachtmerries over. Mijn angstgevoelens komen voort uit de vraag of de interne batterij van de N64-cartridge nog wel werkt. Recentelijk kwam ik er achter dat het geheugen van mijn Pokémon Gold-cartridge zo dood is als een pier, en met de batterij lieten talloze pokémon zinloos het leven.

DK64 heeft gelukkig een beter geheugen en toont de savegame die ik twintig jaar geleden voor het laatst heb geopend. Wauw: 63% voltooid, met 46,5 uur op de teller. Dat is een boel procent en een boel uur. Ik heb de game echter ooit gefrustreerd opzij gelegd vanwege een specifieke uitdaging in het spel waar ik niet voorbij kwam.

Vaseline

Ik laad de savefile en Donkey Kong loopt een grot uit. Een klein strandje met in het zand een aantal genummerde cirkels ligt aan zijn voeten. Waarheen? Wat nu? En wat doet 20 frames per seconde zeer aan mijn ogen! Het spel ziet er belabberd uit op mijn 1080p-televisie. Het oogt korrelig en vaag, met een misselijkmakend kleurpallet. Ook op dit moderne scherm lijkt het alsof iemand vaseline over de graphics heeft gesmeerd. Maar echte retrogamers klagen niet over graphics. Het is tijd voor heldendaden!

Na vijf minuten geef ik het op. Geen idee waar ik heen moet, hoe ik daar moet komen, en al helemaal geen idee hoe ik ook al weer mijn kokosnootkanon moet gebruiken. Dit is zinloos. Er zit maar één ding op: opnieuw beginnen.

Het introfilmpje laat zien dat King K. Rool met een kasteelbootvliegtuig het eiland van de Kongs bereikt, waarna hij om onduidelijke redenen alle Kongs behalve Donkey gevangen neemt en alle bananen steelt. Als ik dan eindelijk de controle krijg over Donkey moet ik een aantal oefenmissies volbrengen. Fijn! Even snel weer de besturing leren en dan jas ik in een weekendje door de game heen.

AARRRRGHH

Twintig minuten later staar ik vol ongeloof naar het scherm. Opnieuw zie ik de teller richting nul gaan. Nog vijf, vier… het heeft geen zin om het nog een keer te proberen. Ik onderdruk een vloek wanneer het beeld begint te draaien en Donkey Kong uit het vat valt. Het is de veertiende keer dat ik achter elkaar faalde in de tweede tutorial van Donkey Kong 64. De opdracht is om een palmboom te beklimmen, naar een liaan te springen en na een zwaai een munt te raken. Basiskennis, letterlijk. En het Wil. Maar. Niet. LUKKEN! Elke keer opnieuw mis ik de liaan, val ik op de grond, moet weer omhoog klimmen om vervolgens de onwillige camera te temmen en WEER. NET. MIS. TE. GRIJPEN.

Even denk ik dat het probleem zit in mijn tv: dat de input-lag die moderne LCD-schermen plaagt, mij het spelen onmogelijk maakt. Om dit te testen besluit ik Super Mario 64 op te starten. Na tien minuten spelen heb ik twee sterren gevonden. Ik volg het op met een potje 1080 Snowboarding (tussen jou en mij: de allerbeste snowboardgame ooit gemaakt) en dat gaat ook vlekkeloos. Spiergeheugen is iets moois. Ik voltooi een paar races zonder moeite op plek één.

Het ligt dus echt aan Donkey Kong 64. Ik keer terug naar de jungle, waar ik na héél veel geduld eindelijk de timing leer om een liaan te pakken. Op het moment dat het me lukt herinner ik me opeens hoe dat die eerste keer was, in de kerstvakantie van 2000, toen ik het spel voor het eerst speelde. Exact hetzelfde. Ook toen kwam ik niet meteen door die liaannachtmerrie heen. Het kost tijd voor je deze besturing echt in de vingers krijgt.

Nu zet ik door en merk ik dat spelen steeds een beetje gemakkelijker gaat. Het is alsof mijn ogen en brein zich langzaam maar zeker afstellen op de gebrekkige framerate en zwalkende besturing. In plaats van mij te verzetten tegen de camera, leer ik te accepteren dat deze een eigen wil heeft. En als ik na een uur of drie niet alleen de eerste eindbaas heb verslagen, maar ook al Diddy Kong en Lanky Kong heb bevrijd, voel ik mij al een stuk positiever over het spel.

Rare keuzes

Het is met de kennis van nu duidelijk dat Rare hier een aantal rare keuzes heeft gemaakt. Het spel staat in het Guinness Book of Records als game met de meeste verzamelobjecten. Alles draait in het spel om verzamelen: bananen, munten, blauwdrukken… Daarbij kan alleen de juiste aap kan ze oppakken: Donkey kan gele bananen verzamelen, Diddy de rode, enzovoorts. De blauwdrukken, die je kunt oppakken als je een sterke vijand in het wild verslaat, zijn ook aap-gebonden. Dat is super irritant wanneer je niet met de juiste Kong deze booswicht verslaat, want daar dwarrelt het ding dan: onaanraakbaar. Je moet en zal later terugkeren en de booswicht nog eens in elkaar slaan.

Ook de camera is een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet. In open gebieden is het allemaal prima. Meestal weet de camera vanzelf je personage goed in beeld te houden. Maar in krappe ruimtes? Zwalkend van links naar rechts terwijl ik de cameraknoppen indruk lukt het gewoon niet om voor mij uit te kijken. En onderwater? Er zijn niet genoeg vloeken in de wereld om weer te geven hoe frustrerend het is om minutenlang nét niet een muntje te raken omdat je er steevast langs blijft glijden, omhoog gaat zonder er om te vragen en opeens helemaal niet meer beweegt zonder dat iemand je vertelt waarom.

Ik kan nu dus toch begrijpen dat DK64 niet het tijdloze kunstwerk is dat Super Mario 64 wel was. Toch is het geen slechte game. Ook nu niet. Het kost moeite om er in te komen, en is moeilijker dan het zou moeten zijn, maar er zit zoveel persoonlijkheid in. En de audio… oh de audio! Anno 2020 is het de eerste keer dat ik de Dolby-soundtrack ook echt door een goede versterker hoor, in plaats van op de piepkleine Sanyo-televisie met monospeaker op mijn studentenkamer. De muziek, de geluidseffecten: het is alsof Rare probeerde om de (zelfs voor 1999) zwakke graphics te compenseren met een geweldige soundtrack. Zelfs de Donkey Kong Rap klinkt best lekker. Okay, dat is misschien een gevalletje Stockholm-syndroom.

Ready Player One

Ik weet niet of ik net als de vorige keer opnieuw bijna vijftig uur wil investeren in DK64. Vooral niet omdat ik weet waar ik weer in de fuik zal lopen: dezelfde fuik waar ik in 1999 niet doorheen kwam.

Ironisch genoeg liep ik stuk op Donkey Kong. Een van de uitdagingen in het spel is het verzamelen van bepaalde munten, en één ervan kan je alleen krijgen als de het oorspronkelijke arcadespel Donkey Kong een aantal keer helemaal uitspeelt. Een uitdaging die zo uit Ready Player One van Ernest Cline zou kunnen komen. Het is mij nooit gelukt. Na talloze pogingen gaf ik het op. Ik weet niet of ik het spel ook zonder deze uitdaging zou kunnen voltooien. In 2000 (met beperkt internet) was ik ervan overtuigd dat dat onmogelijk was, waarop ik de handdoek in de ring gooide.

En misschien is het ook wel goed zo. Donkey Kong 64 past niet meer in deze tijd. Het is nét geen klassieker. Het is nét te frustrerend moeilijk. En het zou eigenlijk ook zonde van de tijd en moeite zijn om deze game van een remaster of remake te voorzien. Nog afgezien van het juridische niemandsland waarin het spel zich bevindt (Rare is inmiddels eigendom van Microsoft, terwijl de personages eigendom zijn van Nintendo) zijn er veel spellen die meer recht hebben op een modern jasje. 1080 Snowboarding bijvoorbeeld, Of Super Mario Galaxy.

Ik keer de komende dagen nog wel terug in de met vaseline besmeurde N64-jungle om hier en daar nog een banaantje te pakken. Maar uitspelen? Misschien de volgende kerstvakantie.

In de rubriek Reload bekijken we klassiekers uit de geschiedenis van de game-industrie en bekijken we ze vanuit het huidige perspectief. Lees ook: