Vr Vrijdag: Naar school in vr?

Bij virtual reality denken we inmiddels vooral aan games. Want dat is de toepassing waar toch de meeste mensen ervaring mee hebben, áls ze al eens vr hebben gebruikt. Maar dat is natuurlijk niet de limiet van deze technologie, net zoals je pc natuurlijk niet alleen spelcomputer is.

Eén van de toepassingen waar al jaren over wordt gefantaseerd, is het onderwijs. En je ziet nu al een best groot aanbod van ‘educatieve vr-apps’, die oh zo handig zouden zijn op school. En inderdaad valt er veel voor te zeggen om vr-apps te gebruiken om bepaalde zaken visueel te maken. Denk bijvoorbeeld aan apps die je kennis laten maken met het zonnestelsel, of laten zien hoe dino’s er misschien wel uitzagen. Maar tegelijk hebben die apps ook een heel hoog gimmick-gehalte. Het zijn spectaculaire demonstraties van vr, maar laten we eerlijk zijn: het zijn nou niet bepaald wezenlijk belangrijke en structureel inzetbare hulpmiddelen om je diploma te halen.

Want dat is natuurlijk wel de essentie van naar school gaan. Nee, niet dat diploma op zich. Dat is ook maar een papiertje. Maar dat papiertje vertegenwoordigt een verklaring dat je in de loop der jaren een pakket basiskennis en vakkennis hebt geleerd die je nu kan gebruiken. Dan is het heel leuk dat je weet hoe heet het is op Mercurius, maar belangrijker is dat je weet dat je hoort te schrijven ‘Mijn vr-bril’ in plaats van ‘Me vr-bril’. Persoonlijk denk ik zelfs dat er weinig dingen belangrijker zijn dan weten dat ‘me’ geen bezittelijk voornaamwoord is!

Hoe dan ook: onderwijs heeft dus als doel om je heel veel belangrijke dingen te leren, en daarvoor gebruiken scholen boeken, docenten, lokalen, smart-boards en laptops, om aan leerlingen een aantal uur per dag kennis over te dragen.

Efficiënt

Nu zijn er een aantal aspecten van het ‘gewone’ onderwijs die wij in Nederland voor lief nemen. Vooral dat concept ‘lokaal’, een ruimte in een gebouw waar je elke dag naar toe moet om te wachten tot de bel gaat. Dat is op zich logisch want het is veel efficiënter om leerlingen naar de docent te laten gaan dan docenten naar de leerlingen te sturen.

Toch is dat aspect van school niet voor iedereen ter wereld even vanzelfsprekend. Wie bijvoorbeeld vroeger de Australische soap-serie Flying Doctors wel eens heeft gezien, weet dat kinderen in kleine dorpjes diep in de Australische wildernis niet naar een schoolgebouw toe konden gaan. En daarom kregen ze elke dag les via een 27 MC radio. Alle kids zaten tegelijk op dezelfde radiofrequentie als een docent die zo een heel klasje kon onderwijzen.

Dat toont aan dat degelijke lessen op afstand een oplossing kunnen zijn voor kinderen in afgelegen gebieden, maar het is ook helemaal geen gek idee om dit soort tele-lessen ook in dichtbevolkte landen als Nederland te geven. Zo kampen we op dit moment met een ernstig lerarentekort. Niet alleen betekent dat, dat voor sommige vakken straks misschien te weinig leraren te vinden zijn, maar ook dat klassen steeds voller worden om de steeds schaarser wordende docenten beter te benutten.

Theorie

Zou het dan misschien geen oplossing zijn om lessen op afstand te geven via vr? In theorie heeft dat een aantal belangrijke voordelen. Als ik even begin met dat lerarentekort, is het een stuk efficiënter om een docent virtueel les te laten geven aan leerlingen in plaatsen waar op dat moment geen docent voor dat bepaalde vak beschikbaar is.

Maar ook is het natuurlijk vele malen goedkoper om lessen op afstand te geven in virtuele klaslokalen, dan om al die grote schoolgebouwen te blijven onderhouden. En denk aan de reductie in het verkeer. Als leerlingen en docenten niet meer naar een gebouw hoeven, zitten ze ook niet meer in bussen, treinen of auto’s. Ook is het natuurlijk veel veiliger als er niet elke ochtend in de spits duizenden pubers rondfietsen.

Onderwijstechnisch is het natuurlijk ook fijn dat een virtueel leslokaal veel meer mogelijkheden biedt dan een fysiek lokaal. Je kan vreemde talen oefenen en de docent per kind aandacht geven zonder dat anderen meeluisteren. Je kan wiskunde visualiseren, scheikundeproefjes simuleren en tegelijk alle informatie van schoolboeken virtueel tonen zonder dat daar tassen met steeds maar weer verouderende boeken voor nodig zijn.

De vraag is dus niet of het voordelen heeft, maar of het technisch kan. En het antwoord is: nog niet. De huidige vr-brillen hebben nog te veel nadelen om ze massaal voor onderwijs in te zetten. Niet alleen is de resolutie en de kwaliteit van de lenzen nog lang niet goed genoeg om ze lange tijd comfortabel op te hebben, maar ook is er nog geen echte oplossing voor hoe je je toetsenbord kan gebruiken terwijl je dat ding op je hoofd hebt. Het is, kortom, nog te onhandig.

Zorg

Ook zijn er nog maatschappelijke redenen om hier nog niet heel groot op in te zetten. Niet in de laatste plaats omdat we ons toch al zorgen maken over de isolerende werking van technologie. Naar school gaan op de huidige manier is namelijk niet alleen een manier om kennis in koppen te stampen, maar het is ook een constante training in sociaal contact. Een training die we als mensen niet alleen goed kunnen gebruiken, maar ook echt diep van binnen nodig hebben. Menselijk contact is extreem belangrijk. En wat dacht je van al die lichaamsbeweging die kinderen zouden mislopen als ze niet elke ochtend en elke middag op de fiets zaten?

Toch zou het mij verbazen als er over een jaar of tien niet al virtuele scholen zullen bestaan zoals ik hierboven beschreef. Leerlingen die van huis uit met veel betere vr-brillen hun lessen volgen en hun hele opleiding doorlopen zonder dat ze de deur uit hoeven. Is dit een wenselijke toekomst of een spookbeeld? Ik hoor graag wat je er over denkt in de reacties.

Lees ook eerdere edities van Vr Vrijdag: