Laten we beginnen met definiëren wat we onder het preserveren van media verstaan. Preserveren betekent het verzamelen en intact houden van diverse vormen van media, zodat toekomstige generaties een kans hebben deze media(inhoud) alsnog te consumeren. Bijvoorbeeld zodat we kunnen leren van hoe vroeger bepaalde producten werden gemaakt – voor eigen informatiewinning of een studie – of puur voor ons plezier.
Compleet archief
Het preserveren van media is belangrijk, maar tegelijk afhankelijk van hoe serieus een medium genomen wordt. In de eerste decennia van film als media werd hier niet goed mee omgegaan, waardoor veel films uit de begindagen van het medium voor altijd verloren zijn gegaan. Tegenwoordig worden films en series door diverse nationale en internationale instanties goed gepreserveerd. Het filmmedium heeft zijn sporen immers dubbel en dwars verdiend.
Games zijn wat dat betreft een vrij recent ontstaan medium. Natuurlijk, ze bestaan al sinds eind jaren 70, maar dat is nog altijd een fractie van de tijd dat we films kunnen kijken of naar muziek kunnen luisteren. Er zijn steeds meer musea en instanties – vooral internationaal – die zich hard maken voor het verzamelen en intact houden van games.
Dit soort instanties proberen een zo compleet mogelijk archief op te zetten van uitgekomen consoles en games, zodat we over bijvoorbeeld honderd jaar nog op bezoek kunnen bij dergelijke plekken en kunnen zien hoe games er ‘vroeger’ uitzagen. De vraag is echter of dit daadwerkelijk genoeg is: er zitten namelijk wat haken en ogen aan het simpelweg ‘verzamelen’ van games en systemen puur voor preservatie.
De haken en ogen
Consoles slijten bijvoorbeeld. Heb je nu nog een NES thuis staan? Grote kans dat hij nog werkt – in ieder geval nadat je even in een cartridge hebt geblazen – maar is dat over dertig jaar nog steeds zo? Het ironische is dat de oudste consoles het langste meegaan, omdat ze minder gevoelige technologie bevatten. Nieuwe systemen hebben lenzen om disks te lezen en allerlei minuscule chips die een stuk gevoeliger zijn voor slijtage of harde stoten.
Sinds de PlayStation-generatie komen games meestal op disk uit, en zogenaamde ‘disc rot’ is helaas onvermijdbaar. Dat zijn kleine plekjes op de disk die ontstaan door een chemische reactie op de bovenste beschermlaag, die optreedt bij ouderdom. Eén zo’n plekje is al genoeg om een disk onspeelbaar te maken. Je PlayStation 1-disks werken nu voor een groot gedeelte misschien nog, maar over nog eens twintig jaar is die kans een stuk kleiner.
Er zijn meer problemen. Een fysieke game die je in de winkel koopt is tegenwoordig vaak nog niet ‘af’. Er komen diverse patches voor uit. Games bevatten daarnaast online aspecten, die na de hoogtijdagen van een game offline gaan – en ook al zou dat niet het geval zijn, dan zijn er geen andere spelers meer om het tegen op te nemen. Steeds meer games verschijnen daarnaast alleen digitaal. Wat gebeurt er als het systeem van een digitale winkel hopeloos ouderwets is? Soms wordt zo’n winkel dan gesloten. De servers gaan offline en er is geen manier meer om je gekochte games aan te schaffen. Je merkt het: er zijn meer dan genoeg problemen die roet in het eten kunnen gooien bij het preserveren van games.
Is er een oplossing?
Er zijn wel manieren om hier omheen te werken. Emulatie bijvoorbeeld, waarmee het eindproduct digitaal wordt gearchiveerd. Dit is echter wel een grijs gebied, omdat het gaat om producten van bedrijven. In het beste geval spreekt de gehele industrie met een aangewezen instantie af dat alle games digitaal gearchiveerd mogen worden voor het nageslacht. Zover is de industrie echter nog lang niet, en met elk jaar dat verstrijkt, groeit de kans dat games uit het verleden verloren gaan.
Wat als we games niet goed preserveren?
Het is duidelijk wat er gebeurt als we hier geen werk van maken: games uit het verleden kunnen voorgoed verdwijnen, zonder manier om ze ooit nog terug te krijgen. Voor de videogamecrash in de jaren 80 kwamen er ook al genoeg games uit, maar veel van deze titels zijn inmiddels niet meer speelbaar. Bedrijven werden overgenomen door andere bedrijven, broncodes gingen verloren en complete IP’s zijn van de aardbodem verdwenen. Het is nu dus al moeilijk om een aantal van de allereerste computerspellen ooit te spelen – als we niet ons best doen om het medium te preserveren, wordt dat in de toekomst alleen maar erger.
Er zijn genoeg mensen die zich hier terecht druk om maken en proberen een compleet archief te creëren – maar dit gebeurt vooralsnog niet centraal genoeg en niet compleet genoeg. Hopelijk komt de industrie samen met enkele fanatiekelingen snel op een oplossing hiervoor. Dat we als consument over dertig jaar niet meer die ene gedownloade game kunnen spelen is jammer, maar de meesten van ons boeit dat geen ene klap.
Maar wat als die ene legendarische topper voorgoed verdwijnt? Over vijftig jaar geen Zelda: Ocarina of Time of Final Fantasy 7 (de originele versie) meer kunnen spelen, dat is toch een beetje alsof we nu Citizen Kane of 2001: A Space Odyssey niet meer kunnen kijken. Niemand zal ooit nog kunnen ervaren hoe 3D-avonturengames zijn begonnen, of hoe 2D-platformers zijn ontstaan. Het is een stukje cultuur dat behouden moet blijven.
Lees ook vorige afleveringen in de 'Wat als...?'-featurereeks:
Wat als... Microsoft wél een vliegende start had gemaakt met Xbox One?
Wat als... de next-gen consoles worden uitgesteld?
Wat als... de Nintendo Switch had gefaald?
Wat als... E3 niet doorgaat of helemaal stopt?
Wat als... Sony en Nintendo hun samenwerking hadden doorgezet?
Wat als... Valve nooit Steam had gelanceerd?
Opmerkingen