Op moment van schrijven wordt Dune: Prophecy vooral nog in zinnen gebruikt in combinatie met de woorden ‘onnodig’ en ‘waarom in hemelsnaam’. Dat is logisch: we hebben twee geweldige én enorm populaire films gekregen die het epische verhaal op zo’n zorgvuldige manier vertellen dat de kleinschalige, menselijke momenten belangrijk zijn in een conflict van galactische proporties.
Wat is de eerste stap van meeste studio’s na zo’n succes? De geldkoe melken tot ‘ie droog is, natuurlijk. Daarbij wordt vaak alle tact die het desbetreffende project zo sterk maakte uit het raam gejonast. De achterdocht en zorg bij Dune-fans is voelbaar, en terecht: tot voor kort wist ik niet dat deze serie er al zo snel aankwam en had ik geen flauw idee waarom dit bestaansrecht had. Zeker wanneer Denis Villeneuve óók nog bezig is met het vertellen van zijn verhaal.
Nu ik vier afleveringen en een stel interviews met de cast en crew - waarover later meer - verder ben, heb ik mijn glazen bol uit de kast gehaald (nee, niet die van Jan). In die glazen bol zie ik flarden van de toekomst… Wat er duidelijk in naar voren komt, is dat Dune: Prophecy aan gaat slaan omdat het dezelfde lusten vervult waar Game of Thrones ons in de hoogtijdagen van wist te voorzien.
Dune: Prophe-wie?
Laten we eerst even kennismaken met deze zogenaamde nieuwe koning van de televisie. Dune: Prophecy vertelt een verhaal in het Dune-universum - ook wel bekend als het Duniversum - en doet dat niet in de periode waarin de films zich afspelen, maar zo’n tienduizend jaar daarvoor. Een beetje de House of the Dragon-aanpak dus, waarin we zó ver verwijderd zijn van het kernconflict dat we kennen, dat er genoeg speling is voor een eigen verhaal.
Dat betekent echter niet dat het totaal niet gerelateerd is aan de films, net als de connectie tussen House of the Dragon en Game of Thrones. Ik bedoel, kom op - de titel is ‘Prophecy’, wat denk je dat we gaan voorspellen? In Dune zijn de plannen zó grootschalig, dat die zich soms in een spanne van duizenden jaren pas ontvouwen.
De serie is gebaseerd op het boek Sisterhood of Dune, geschreven door Kevin J. Anderson en Brian Herbert, de zoon van Frank Herbert. Hoewel dit niet het best ontvangen boek in de reeks is, diept het goed uit hoe de wereld er ver voor het hoofdverhaal uitzag. De serie is niet alléén gebaseerd op het boek, maar strekt het verhaal verder door dan dat, waardoor het niet een één-op-één vertaling is van een verhaal dat we al kennen. Vandaar ook dat het project niet de naam van het boek draagt, maar een nieuwe titel heeft gekregen.
In Dune: Prophecy staat de politiek van deze fictieve wereld centraal. Naast de bestuurlijke organen en belangrijke spelers daarin, volgen we vooral de ‘Sisterhood’ - oftewel, de Bene Geserrit. Deze vrouwengemeenschap is nauw bij de politieke spelletjes betrokken, omdat zij vaak als adviseurs van bestuurders dienen. Ze hebben een soort heksachtige gaven waarmee ze leugens als de beste kunnen doorzien. Vet handig, ware het niet dat ze niet altijd zuiver advies geven - ze hebben namelijk ook hun eigen plannen.
Ieder z’n agenda
Het geluk wil dat het publiek door de films al redelijk bekend is met dit universum. Spice is waardevol, maar het is alleen te krijgen op die zanderige wormenhaard genaamd Arrakis. Terwijl een deel van de mensen daar zit te verpieteren om de rest van luxe te voorzien, voert de keizer (Mark Strong) zijn politiek liever op afstand om daar niet te hoeven komen.
Die keizer moet wel weer allerlei huizen tevreden houden, want in een wereld waar één grondstof allesbepalend is, gaat er altijd onvrede zijn - iémand moet er zeggenschap over hebben en dat betekent dat de rest dat niet heeft. Huizen worden handig aan elkaar verbonden met huwelijken om het fragiele vertrouwen wat te versterken, maar de waan van de dag blijft argwaan.
Dan heb je nog de Bene Geserrit, die hun eigen over generaties uitgestrekte plan hebben, maar dit in de schaduw uit proberen te voeren door de bestuurders die zij adviseren te manipuleren. Maar ja, binnen de Bene Geserrit heb je ook weer verschillende belangen, want wie bepaalt dat plan? Is dat het huidige hoofd Valya Harkonnen (Emily Watson), terwijl zij op een onzuivere manier aan die positie is gekomen?
Voeg daar nog eens aan toe dat het keizerrijk te maken heeft met rebellen vanwege een oneerlijke verdeling van Spice. Maar ja, die rebellen kunnen óók zomaar in de manschappen van de keizer zijn doorgedrongen. En wie is Desmond Hart (Travis Fimmel), die rare soldaat die met felblauwe ogen van Arrakis is teruggekeerd?
Precies wat de films missen
Je begrijpt het plaatje al: al deze mensen hebben hun eigen agenda’s, waarbij ze vaak meerdere belangen hoog moeten houden. Hierin kan Dune: Prophecy ons voorzien in wat de films missen: de heerlijke politieke spelletjes uit de boeken. Het is geen geheim dat Game of Thrones een hoop parallellen met Dune heeft, waarvan de politiek een groot onderdeel is.
De politiek in de films is daarentegen wat platgeslagen: van sommige interessante plotpunten blijft er evenveel diepgang over als de politiek van The Lion King. Dat is niet erg, want het is niet waar de films zich op willen richten en er moeten keuzes worden gemaakt. Maar ja, voor fans van het eerste boek is het toch jammer dat alle nuance rondom Yueh verdwijnt en dat het geniale diner tussen de grote politieke spelers er niet in zit.
De uitdaging in het vertolken van de politiek van Dune is dat het bijna altijd subtekstueel is. Het gaat juist om de dingen die niét worden gezegd, maar die blijken uit de meest subtiele lichaamstaal en het opvatten van microscopische beweginkjes. Mensen zijn in de Dune-boeken namelijk getraind om al deze kleine dingen op te vangen en te interpreteren.
Doordat de politiek in de serie centraal staat, in plaats van het avontuur met de Fremen, is er eindelijk ruimte om dit soort elementen te vertolken. De subtiele manipulatie van de Bene Geserrit en de afgedwongen keuzes die sommige politici moeten maken kunnen nu eindelijk een prominenter plekje krijgen, omdat er ruimte is om de subtext te laten ademen.
Dune is meer dan een zandbak
De serie is bovendien een uitgelezen kans om het universum wat uit te breiden, want we hebben in de films essentiële onderdelen zoals de Landsraad nog niet eens gezien. Bepalende gebeurtenissen die dit universum hebben gevormd, zoals de Machine Wars, zijn niet ééns tussen neus en lippen door genoemd. Het bestaan van Mentats wordt zowat gereduceerd naar een visuele easter egg.
Het vertellen van een verhaal in deze wereld, al dan niet duizend decennia eerder, is een goede manier om ons er in te betrekken op een manier die de films simpelweg niet kunnen vanwege tijdsgebrek. Geen zorgen: we zien nog steeds genoeg van Arrakis en de zandwormen, mede door de práchtig verbeelde voorspellingen die we in de Sisterhood voorbij zien komen. Door de grootschalige plannen die de partijen in dit universum hebben, voelt het alsof er veel samenhang tussen deze prequelserie en de films is, terwijl er letterlijk tienduizend jaar tussen zit.
…en hoe gaat dit dan de nieuwe Game of Thrones worden?
Ik beweer niet dat Dune: Prophecy nu House of the Dragon van de troon gaat stoten. We hebben een geluk bij een ongeluk: door de langere tussenpozen tussen seizoenen is er meer ruimte voor andere projecten om óók een plekje op het hoofdpodium te krijgen.
Er is plek voor meer dan één hype: eerder dit jaar stond de wereld in het teken van House of the Dragon en de afgelopen maanden lopen we allemaal weg met The Penguin. Het derde seizoen van The Bear kwam ook nog langs, en binnenkort hebben we het waarschijnlijk zo’n twee weken lang over Squid Game, voor we overstappen naar keihard genieten van Severance, weer door kunnen met Invincible, enzovoorts - helemaal tot aan het laatste seizoen van Stranger Things, waarna we waarschijnlijk weer tien nieuwe hypes in het vooruitzicht hebben.
Dat is ook handig aan het zondagavondmodel van HBO: door veel grote series te produceren en afleveringen wekelijks uit te brengen, kunnen ze tot in de puntjes plannen wat wanneer in de spotlight komt te staan. Als The Penguin voorbij is gaan we die week daarop door met Dune: Prophecy, waardoor we dat vogelvormige gat meteen kunnen opvullen met zandwormen.
Ik breng het als een voorspelling, maar eigenlijk is het vooral hoop. Ik ben al jaren verliefd op het Dune-universum, sinds ik tijdens de coronajaren de tijd nam om het eerste boek in te duiken. Dune: Prophecy is - tot nu toe - een waardige vertelling in deze wereld, dus ik hóóp dat het bij jullie net zo aanslaat als bij mij. Dan kunnen we weer zes weken lang bij de lunch op ons werk babbelen over die nieuwste aflevering, online details lezen die we hebben gemist en samen bedenken hoe het af gaat lopen. Ik kan dan ook niet wachten om die laatste twee afleveringen te kijken wanneer ze op HBO verschijnen.
Afleveringen van Dune: Prophecy verschijnen vanaf 18 november wekelijks op HBO Max.
Opmerkingen